2013 Lancia Voyager Instrukcja obsługi (in Polish)

• Komunikaty niezapisane do ustawie-
nia wyłącznika zapłonu w położeniu
RUN
Komunikaty tego typu są wyświetlane
do momentu ustawienia wyłącznika za-
płonu w położeniu RUN. Przykładem
komunikatu tego typu jest „Press Brake
Pedal and Push Button to Start” (Nacis-
nąć pedał hamulca i nacisnąć przycisk,
aby uruchomić silnik).
• Niezapisane komunikaty pięciosekun-
dowe
Gdy zostaną spełnione odpowiednie
warunki, komunikat tego typu zostaje
wyświetlony na głównym ekranie przez
pięć sekund, następnie wyświetlany jest
poprzedni ekran. Przykładem komuni-
katów tego typu są komunikaty „Me-
mory System Unavailable - Not in Park”
(Pamięć niedostępna - dźwignia zmiany
biegów poza położeniem P) i „Automa-
tic High Beams On” (Włączona funkcja
automatycznych świateł drogowych).
Okno konfigurowanych wskaźników
jest podzielone na białe wskaźniki z pra-
wej strony, pomara\bczowe wskaźniki w
środku i czerwone wskaźniki z lewej
strony.W określonych warunkach układ EVIC
wyświetla następujące komunikaty:
• Key in ignition (Kluczyk w wyłącz-
niku zapłonu)
• Ignition or Accessory On (Włączony zapłon lub zasilanie akcesoriów)
• Wrong Key (Nieodpowiedni kluczyk)
• Damaged Key (Uszkodzony kluczyk)
• Key not programmed (Kluczyk niezaprogramowany)
• Vehicle Not in Park (Dźwignia bie- gów nie znajduje się w położeniu P)
• Key Left Vehicle (Kluczyk poza zasięgiem)
• Key Not Detected (Kluczyk nie został wykryty)
• Press Brake Pedal and Push Button to Start (W celu uruchomienia wcisnąć
pedał hamulca i nacisnąć przycisk)
•
Liftgate Ajar (Uchylona tylna klapa); po
ruszeniu włącza się sygnał dźwiękowy• Niskie ciśnienie w oponach •
Service TPM System (Sprawdzić układ
TPM); patrz część „Układ monitorujący
ciśnienie w oponach” w rozdziale „Uru-
chamianie i obsługa”•Turn Signal On (Włączony
kierunkowskaz)• RKE Battery Low (Niski poziom na-
ładowania baterii nadajnika RKE)
• Service Keyless System (Układ bez- kluczykowy wymaga serwisowania)
•LOW WASHER FLUID
(NISKI POZIOM PŁYNU DO
SPRYSKIWACZY)• Wymagana wymiana oleju
• Check Gascap (Sprawdzić korek wlewu paliwa)
• Left Front Turn Signal Lamp Out (Przepalona żarówka lewego przed-
niego kierunkowskazu)
• Left Rear Turn Signal Lamp Out (Przepalona żarówka lewego tylnego
kierunkowskazu)
• Right Front Turn Signal Lamp Out (Przepalona żarówka prawego przed-
niego kierunkowskazu)
203

• Right Rear Turn Signal Lamp Out(Przepalona żarówka prawego tylnego
kierunkowskazu)
• Park Assist Disabled (Układ asysty przy parkowaniu wyłączony)
•Service Park Assist System (Układ asy-
sty przy parkowaniu wymaga serwisu)•Personal Settings Not Available — Ve-
hicle Not in Park (Ustawienia indywidu-
alne niedostępne — dźwignia biegów
nie znajduje się w położeniu P)•Blind Spot System Off (Układ monito-
rowania martwej strefy wyłączony) —
Ten komunikat jest wyświetlany po
włączeniu zapłonu. Informuje, że układ
monitorowania martwej strefy został
wyłączony.• Blind Spot System Not Available (Układ monitorowania martwej strefy
nie działa) — ten komunikat jest wy-
świetlany w celu poinformowania kie-
rowcy, że układ monitorowania mar-
twej strefy (BSM) tymczasowo nie
działa w wyniku przysłonięcia czuj-
nika, zakłóce\b elektronicznych lub in-
nych przejściowych problemów. Gdy ten komunikat jest wyświetlany,
świecą obie ikony zewnętrznych luste-
rek wstecznych. Jeśli występują zakłó-
cenia elektroniczne, układ BSM uak-
tywnia wyłącznie ikonę po stronie,
gdzie występują zakłócenia, i tylko do
momentu ustania zakłóce\b.
• Service Blind Spot System (Układ monitorowania martwej strefy wy-
maga serwisowania) — ten komunikat
jest wyświetlany w celu poinformowa-
nia kierowcy, że układ monitorowania
martwej strefy (BSM) został trwale
uszkodzony. Pojawi się komunikat
układu EVIC, a układ BSM na stałe
zapali ikony ostrzegawcze w obu lu-
sterkach. W przypadku pojawienia się
tego komunikatu należy skontakto-
wać się z autoryzowanym dealerem.
• Obstacle Detected (Wykryto przeszkodę)
• Driver Seatbelt Unbuckled (Pas bez- piecze\bstwa kierowcy niezapięty)
• Exhaust System — Regeneration Re- quired Now (Układ wydechowy —
konieczna niezwłoczna regeneracja). Jeśli stale jeździ się na krótkich trasach
przy niskich prędkościach jazdy, silnik
i układ oczyszczania spalin nigdy nie
osiągają warunków, w których staje się
możliwe usunięcie nagromadzonych
cząstek stałych. W takiej sytuacji
układ EVIC wyświetla komunikat
„Exhaust System Regeneration Re-
quired Now” (Niezwłoczna regenera-
cja układu wydechowego). Filtr czą-
stek stałych można zregenerować
poprzez jazdę z wyższymi prędkoś-
ciami przez zaledwie 30 minut, co po-
zwoli na usunięcie nagromadzonych
cząstek stałych i przywrócenie warun-
ków normalnej eksploatacji.
• Exhaust Service Require — See Dea- ler Now (Układ wydechowy wymaga
serwisowania — niezwłocznie skon-
taktować się z dealerem). Aby nie do-
puścić do trwałego uszkodzenia
układu oczyszczania spalin, zostanie
ograniczona moc silnika. W razie wy-
stąpienia tego problemu konieczne
jest skontrolowanie pojazdu u autory-
zowanego dealera.
204

• Exhaust System — RegenerationCompleted (Układ wydechowy — re-
generacja zako\bczona). Informuje, że
samooczyszczanie filtra cząstek sta-
łych (DPF) zostało zako\bczone. W
przypadku wyświetlenia tego komuni-
katu zostanie wygenerowany pojedyn-
czy sygnał dźwiękowy informujący o
tym zdarzeniu.
• Exhaust System — Regeneration In Process (Układ wydechowy — trwa
regeneracja). Informuje, że trwa sa-
mooczyszczanie filtra cząstek stałych
(DPF). Utrzymywać bieżące warunki
jazdy do momentu zako\bczenia pro-
cesu regeneracji.
•Exhaust Filter Full — Power Reduced
See Dealer (Filtr układu wydechowego
pełny — moc ograniczona, skontakto-
wać się z dealerem). Układ PCM obni-
żył moc silnika, aby zmniejszyć ryzyko
trwałego uszkodzenia układu oczysz-
czania spalin. Jeśli ten problem nie zo-
stanie rozwiązany i nie zostanie wyko-
nany przegląd u dealera, może nastąpić
poważne uszkodzenie układu oczysz-
czania spalin. W celu skorygowania tego stanu konieczne jest skontrolowanie po-
jazdu u autoryzowanego dealera. Nie-
zwłocznie skontaktować się z dealerem,
ponieważ dalsza eksploatacja może
doprowadzić do uszkodzenia układu
wydechowego.
• Exhaust Filter % Full (Filtr układu
wydechowego zapełniony w %)BIAŁE LAMPKI OSTRZE-
GAWCZE EVICW tym miejscu widoczne są rekonfigu-
rowalne białe urządzenia ostrzegawcze.
Obejmują one następujące wskaźniki:
• Stan funkcji elektronicznego wyboru
zakresów (ERS)
Wyświetlone stany dźwigni zmiany bie-
gów „6,5,4,3,2,1” wskazują położenie
dźwigni. Wskaźniki „6,5,4,3,2,1” ozna-
czają, że funkcja elektronicznego wy-
boru zakresów (ERS) została włączona i
wyświetlony jest aktualnie wybrany bieg.
Więcej informacji na temat ERS (zależ-
nie od wersji) zawiera rozdział „Urucha-
mianie i obsługa”. • Elektroniczny tempomat gotowy
Ta lampka zapala się, gdy
elektroniczny tempomat jest
gotowy do działania. Więcej
informacji znajduje się w czę-
ści „Elektroniczny tempomat” w roz-
dziale „Prezentacja funkcji pojazdu”.
• Elektroniczny tempomat ustawiony
Lampka zapala się, gdy elek-
troniczny tempomat jest
USTAWIONY. Więcej in-
formacji znajduje się w części
„Elektroniczny tempomat” rozdziału
„Prezentacja funkcji pojazdu”.
POMARA\fCZOWE
LAMPKI OSTRZEGAWCZE
EVICW tym miejscu widoczne są rekonfigu-
rowalne pomara\bczowe urządzenia
ostrzegawcze. Obejmują one następu-
jące wskaźniki:
• Lampka ostrzegająca o niskim
poziomie paliwa
Gdy poziom paliwa spada do
około 11 l, lampka zapala się i
świeci do momentu uzupełnienia
poziomu paliwa.
205

• Wska\fnik lu\fnego korka wlewu
paliwa (zależnie od wyposażenia)
Jeśli układ diagnostyczny po-
jazdu wykryje, że korek wlewu
paliwa jest niedokręcony lub
uszkodzony, w obszarze wy-
świetlania ostrzeże\b wyświetlony zostanie
wskaźnik luźnego korka paliwa. Dokręcić
prawidłowo korek wlewu paliwa i nacisnąć
przycisk SELECT (Wybór), aby wykaso-
wać komunikat. Jeśli problem nadal wy-
stępuje, komunikat pojawi się przy następ-
nym uruchomieniu samochodu.
Poluzowany, nieprawidłowo zamonto-
wany lub uszkodzony korek wlewu pa-
liwa może też spowodować włączenie
lampki MIL.
• Wska\fnik niskiego poziomu płynu do
spryskiwaczy szyby przedniej
Świecąca lampka oznacza ni-
ski poziom płynu do spryski-
waczy szyby przedniej. • Lampka „Czekaj na rozruch” —
wyłącznie silniki Diesla
Lampka „Czekaj na rozruch” za-
pala się po przestawieniu wyłącz-
nika zapłonu w położenie ON/RUN.
Silnik należy uruchomić po zgaśnięciu
lampki „Czekaj na rozruch”. (więcej in-
formacji znajduje się w części „Proce-
dury uruchamiania” w rozdziale „Uru-
chamianie i obsługa”).
• Lampka „Woda w paliwie” —
wyłącznie silniki Diesla
Lampka sygnalizuje obecność
wody w filtrze paliwa. Jeśli
lampka pozostaje zapalona,
NIE uruchamiać silnika
przed usunięciem wody z filtra paliwa,
aby zapobiec uszkodzeniu silnika. Opis
procedury opróżniania filtra paliwa z
wody znajduje się w części „Procedury
serwisowe/Spuszczanie paliwa/Filtr od-
dzielacza wody” w rozdziale „Obsługa
serwisowa pojazdu”. CZERWONE LAMPKI
OSTRZEGAWCZE EVIC
W tym miejscu widoczne są rekonfiguro-
walne czerwone urządzenia ostrzegawcze.
Obejmują one następujące wskaźniki:• Drzwi uchylone
Zapalona lampka sygnalizuje
niedomknięte przynajmniej
jedne drzwi.
• Lampka ostrzegawcza ci\bnienia oleju Ta lampka sygnalizuje niskie ciś-
nienie oleju silnikowego. Po-
winna zapalać się na chwilę przy urucha-
mianiu silnika. Jeśli wskaźnik zapala się
w trakcie jazdy, należy niezwłocznie za-
trzymać samochód i wyłączyć silnik. Po
zaświeceniu lampki włącza się sygnał
dźwiękowy.
Nie jeździć samochodem, dopóki przy-
czyna problemu nie zostanie usunięta.
Lampka nie pokazuje, ile oleju znajduje
się w silniku. Poziom oleju silnikowego
sprawdza się pod pokrywą silnika.
206

• Lampka układu ładowania
Ta lampka wskazuje stan elek-
trycznego układu ładowania. Po-
winna zapalić się po włączeniu zapłonu i
świecić jeszcze przez chwilę w celu spraw-
dzenia żarówki. Jeśli lampka nie przestaje
świecić lub zapala się podczas jazdy, należy
wyłączyć urządzenia elektryczne, które nie
są niezbędne lub zwiększyć obroty silnika
(jeśli są jałowe). Jeśli lampka układu łado-
wania nie przestaje świecić, oznacza to
usterkę układu ładowania. Należy NIE-
ZWŁOCZNIE PRZEPROWAD\fIĆ
NAPRAWĘ. Skontaktować się z autory-
zowanym dealerem.
Jeśli do uruchomienia pojazdu konieczny
jest zewnętrzny akumulator, patrz „Uru-
chamianie z wykorzystaniem zewnętrz-
nego akumulatora” w rozdziale „Postępo-
wanie w sytuacjach awaryjnych”.
• Lampka układu ETC
Ta lampka sygnalizuje
usterkę w układzie elektro-
nicznego sterowania prze-
pustnicą (ETC). Zapala się
po włączeniu zapłonu i świeci jeszcze
przez chwilę w celu sprawdzenia ża-
rówki. Jeśli lampka nie zapala się pod-
czas rozruchu, należy zlecić sprawdzenie
układu u autoryzowanego dealera.
W przypadku wykrycia usterki lampka
zapali się podczas pracy silnika. Po cał-
kowitym zatrzymaniu samochodu usta-
wić dźwignię zmiany biegów w położe-
niu P, a następnie wyłączyć i włączyć
zapłon. Lampka powinna zgasnąć.
Jeśli lampka nie przestanie świecić przy
włączonym silniku, samochód zwykle
nadaje się do jazdy. Należy jednak moż-
liwie najszybciej odwiedzić autoryzo-
wany punkt dealerski. Jeżeli lampka
miga przy pracującym silniku, konieczne
jest wykonanie natychmiastowego prze-
glądu. Możliwy jest spadek mocy sil-
nika, zwiększone/niestabilne obroty
biegu jałowego lub zgaśnięcie silnika.
Pojazd może wymagać holowania. • Lampka ostrzegająca o nieprawidło-
wej temperaturze silnika
Ta lampka ostrzega o zbyt wyso-
kiej temperaturze silnika. Gdy
temperatura będzie wzrastać i
miernik temperatury będzie wskazywać
wartość bliską oznaczenia H,lampka
zapali się i po każdym osiągnięciu zapro-
gramowanego progu emitowany będzie
pojedynczy sygnał dźwiękowy. Dalszy
wzrost temperatury spowoduje przekro-
czenie progu Hna wskaźniku i genero-
wanie ciągłego sygnału dźwiękowego aż
do ostygnięcia silnika.
Jeśli lampka zapala się w trakcie jazdy,
należy zjechać z drogi w bezpiecznym
miejscu i zatrzymać pojazd. Jeżeli klima-
tyzacja jest włączona, należy ją wyłączyć.
Przestawić dźwignię zmiany biegów do
położenia N i pozostawić pojazd na
biegu jałowym. Jeśli wskazanie tempera-
tury nie powróci do normalnego po-
ziomu, natychmiast wyłączyć silnik i
wezwać pomoc. Więcej informacji za-
wiera punkt „Przegrzanie silnika” w roz-
dziale „Postępowanie w sytuacjach
awaryjnych”.
207

• Lampka ostrzegająca o nieprawidło-
wej temperaturze przekładniLampka sygnalizuje, że tem-
peratura płynu przekładnio-
wego rośnie. Może się tak
zdarzyć w przypadku dużego
obciążenia silnika, np. podczas holowa-
nia przyczepy. Jeśli lampka zapali się,
należy zjechać z drogi w bezpiecznym
miejscu i zatrzymać pojazd. Następnie
przestawić dźwignię zmiany biegów do
położenia N i pozostawić silnik na jało-
wych obrotach lub zwiększyć je tak, aby
lampka zgasła.PRZESTROGA!Ciągła jazda ze świecącą lampką ostrze-
gającą o nieprawidłowej temperaturze
przekładni spowoduje w ko\bcu po-
ważne uszkodzenie przekładni lub jej
awarię.
OSTRZEŻENIE!Jeśli pomimo świecenia lampki ostrze-
gającej o nieprawidłowej temperaturze
przekładni jazda będzie kontynuowana,
w niektórych przypadkach może to do-
prowadzić do zagotowania się płynu,
który zaleje gorące podzespoły silnika i
spowoduje pożar.OIL CHANGE DUE
(Wymagana wymiana oleju)Samochód jest wyposażony w układ
wskaźnika wymiany oleju silnikowego. Po
emisji pojedynczego sygnału dźwięko-
wego przypominającego o kolejnej zapla-
nowanej wymianie oleju na wyświetlaczu
EVIC przez około 10 sekund będzie mi-
gać komunikat „Oil Change Required”
(„Wymagana wymiana oleju)”. Układ
wskaźnika wymiany oleju silnikowego
działa w oparciu o cykl roboczy, co ozna-
cza, że odstępy między kolejnymi wymia-
nami oleju mogą zmieniać się w zależności
od indywidualnego stylu prowadzenia po-
jazdu. Jeżeli komunikat nie zostanie skasowany,
będzie wyświetlany każdorazowo po usta-
wieniu wyłącznika zapłonu w położeniu
ON/RUN. Aby tymczasowo anulować
komunikat, nacisnąć i zwolnić przycisk
BACK (POWRÓT). Aby wyzerować
układ sygnalizujący konieczność wymiany
oleju należy skontaktować się z autoryzo-
wanym serwisem Lancia.
FUEL ECONOMY
(Oszczędność paliwa)
Naciskać i zwalniać przycisk W GÓRĘ
lub W DÓŁ, aż zostanie wyświetlony
parametr „Fuel Economy” (Oszczęd-
ność paliwa). Następnie nacisnąć przy-
cisk SELECT (Wybór) Wyświetlacz
EVIC pokazuje następujące informacje
dotyczące spalania paliwa:
• Average Fuel Economy (AVG)
(Średnie zużycie paliwa)
• Distance To Empty (DTE) (Rezerwa paliwa)
• Liters Per 100km (L/100km) (Zuży- cie paliwa w litrach na 100 km)
208

Średnie zużycie paliwa
Pokazuje średnią oszczędność paliwa od
ostatniego zerowania. Wskazanie śred-
niego zużycia paliwa można wyzerować,
postępując zgodnie z instrukcją wy-
świetlaną przez układ EVIC i naciskając
przycisk WYBORU. Po wyzerowaniu
licznika na wyświetlaczu przez dwie se-
kundy będzie widoczny komunikat
„Zero”. Wówczas cała historia zostaje
skasowana, a obliczanie średniej będzie
kontynuowane od ostatniego odczytu
średniej przed zerowaniem.Distance To Empty (DTE)
(Rezerwa paliwa)
Pokazuje przybliżoną odległość, którą
można pokonać przy aktualnym stanie
zbiornika paliwa. Ta przybliżona odle-
głość jest określana na podstawie średniej
ważonej chwilowej i średniej oszczędności
paliwa, zgodnie z aktualnym poziomem
paliwa w zbiorniku. Wartości DTE nie
można wyzerować za pomocą przycisku
SELECT (Wybór).INFORMACJA: Znaczne zmiany
stylu prowadzenia oraz obciążenie
po-
jazdu znac ząco wpływają na odległość,
którą samochód może faktycznie po-
kona ć, niezależnie od wyświetlanej
wartości DTE.Jeżeli wartość DTE jest mniejsza niż
48 km szacowanej odległości, na wyświet-
laczu DTE pojawia się komunikat „LOW
FUEL” („NISKI POZIOM PALIWA”).
Komunikat będzie widoczny aż do wy-
czerpania reszty paliwa. Dolanie znaczącej
ilości paliwa spowoduje wyłączenie komu-
nikatu „LOW FUEL” („NISKI PO-
ZIOM PALIWA”) i wyświetlenie nowej
wartości DTE.
Liters Per 100km (L/100km) (Zużycie
paliwa w litrach na 100 km)
Ten ekran pokazuje podczas jazdy chwi-
lowe zużycie paliwa w litrach na 100 km
za pomocą wykresu słupkowego. Funk-
cja monitoruje zasięg pojazdu w czasie
rzeczywistym podczas jazdy. Może być
wykorzystywana do poprawy stylu pro-
wadzenia samochodu w celu zmniejsze-
nia zużycia paliwa.
VEHICLE SPEED
(Prędkość pojazdu)
Naciskać i zwalniać przycisk W GÓRĘ
lub W DÓŁ, aż zostanie wyświetlona
pozycja „Vehicle Speed” („Prędkość po-
jazdu”). Następnie nacisnąć przycisk
WYBORU. Naciśnięcie przycisku SE-
LECT (Wybór) spowoduje wyświetle-
nie bieżącej prędkości w km/h lub mph.
Powtórne naciśnięcie przycisku WY-
BORU spowoduje przełączenie jed-
nostki pomiaru prędkości (z mil na kilo-
metry lub odwrotnie).
INFORMACJA:
Z miana jednostki
prędkości w menu Vehicle Speed (Pręd
kość pojazdu) nie zmieni jednostki w
centrum informacyjnym EVIC.
Wskazanie średniego zużycia paliwa
209

TRIP INFO (Informacje
dotyczące przebytej drogi)
Naciskać i zwalniać przycisk W GÓRĘ
lub W DÓŁ, aż zostanie podświetlona
pozycja „Trip Info” („Informacje doty-
czące przebytej drogi”). Następnie nacis-
nąć przycisk WYBORU. Naciskać i
zwalniać przycisk W GÓRĘ/W DÓŁ,
aby podświetlić jedną z poniższych po-
zycji, która ma zostać wyzerowana:
Trip A (Licznik przebiegu A)
Pokazuje całkowitą odległość pokonaną
na liczniku A od ostatniego zerowania.
Trip B (Licznik przebiegu B)
Pokazuje całkowitą odległość pokonaną
na liczniku B od ostatniego zerowania.
Elapsed Time (Czas)
Pokazuje całkowity czas jazdy od ostat-
niego zerowania przy włączonym trybie
zasilania akcesoriów (ACC). Wartość
czasu zwiększy się po włączeniu zapłonu
(ON/START).Zerowanie licznika przebiegu trasy
Zerowanie można przeprowadzić jedynie
wtedy, gdy dana pozycja jest wybrana
(podświetlona). Nacisnąć i przytrzymać
przycisk WYBORU, aby wyzerować
wskazania wyświetlonej pozycji.TIRE BAR (Ciśnienie
powietrza w oponach, BAR)
Naciskać i zwalniać przycisk W GÓRĘ
lub W DÓŁ, aż zostanie wyświetlona
pozycja „Tire BAR” (Ciśnienie powie-
trza w oponach, BAR). Nacisnąć przy-
cisk SELECT (WYBÓR), aby wyświet-
lić graficzną prezentację pojazdu z
wartościami ciśnie\b poszczególnych kół
(wartości są podane w narożnikach).VEHICLE INFO (CUS
TO-
MER INFORMATION
FEATURES) (Informacje o
pojeździe – Informacje prog ra-
mowane indywidualnie)Naciskać i zwalniać przycisk W GÓRĘ
lub W DÓŁ aż do wyświetlenia para-
metru „Vehicle Info” (Informacje o po-
jeździe). Następnie nacisnąć przycisk SELECT (WYBÓR). Naciskać przy-
cisk W GÓRĘ lub W DÓŁ, aby prze-
winąć listę poniższych pozycji:
• Coolant Temp (Temp. płynu chłodzą-
cego)
Wyświetla aktualną temperaturę płynu
chłodzącego.
• Oil Pressure (Ci\bnienie oleju)
Wyświetla aktualne ciśnienie oleju.
• Engine Hours (Godziny pracy silnika)
Wyświetla liczbę godzin pracy silnika.
MESSAGES (KOMUNIKATY)Naciskać i zwalniać przycisk W GÓRĘ
lub W DÓŁ, aż zostanie wyświetlona
pozycja „Messages: XX” (Komunikaty).
W przypadku wyświetlenia większej ilo-
ści komunikatów naciśnięcie przycisku
SELECT (WYBÓR) umożliwia wy-
świetlenie zapisanych komunikatów
ostrzegawczych. Nacisnąć i zwolnić
przycisk UP (W GÓRĘ) i DOWN (W
DÓŁ), aby przewijać zapisane komuni-
katy. Naciśnięcie przycisku SELECT
(WYBÓR) w przypadku braku komuni-
katów nie spowoduje żadnego działania.
210