Page 129 of 440

niu powietrza w oponach, pojazd musi je-
chać przez około 10 minut z prędkością wyż-
szą niż 24 km/h (15 mph).
Zalecane ciśnienie zimnych opon (w pojeź-
dzie zaparkowanym przez ponad trzy go-
dziny) wynosi 227 kPa (33 psi). Jeśli w tem-
peraturze 20°C (68°F) zmierzone ciśnienie
w oponie wynosi 193 kPa (28 psi), to obniże-
nie temperatury do -7°C (20°C) spowoduje
spadek ciśnienia w oponie do około 165 kPa
(24 psi). Ciśnienie powietrza w oponie spad-
nie do wartości powodującej zapalenie się
lampki układu TPMS. Jazda może spowodo-
wać zwiększenie ciśnienia do około 193 kPa
(28 psi), ale lampka układu TPMS będzie
nadal zapalona. W tej sytuacji lampka
ostrzegawcza układu TPMS zgaśnie dopiero
po napompowaniu opon do wartości zaleca-
nego ciśnienia zimnej opony.
PRZESTROGA!
• Układ TPMS został zoptymalizowany
do oryginalnych opon i kół. Wartości
i ostrzeżenia systemu TPMS zostały
ustalone dla rozmiaru opon, w które po-
PRZESTROGA!
jazd jest wyposażony. Stosowanie wy-
posażenia zamiennego, które odbiega
od oryginału rozmiarem, rodzajem i/lub
modelem, może powodować niepożą-
dane działanie układu lub uszkodzenie
czujnika. Czujnik TPM nie jest przezna-
czony do użytku z kołami dostępnymi
na rynku wtórnym – może powodować
pogorszenie funkcjonowania systemu
lub uszkodzenia czujnika. Aby zapew-
nić prawidłowe działanie funkcji TPM,
zaleca się korzystanie z oryginalnych
kół.
• Użycie środków do uszczelniania kół
innych firm może spowodować niepra-
widłową pracę układu monitorującego
ciśnienie powietrza w oponach (TPMS).
Po użyciu dostępnego na rynku
uszczelniacza opon zaleca się wizytę
u autoryzowanego dealera w celu
sprawdzenia działania czujnika.
• Po kontroli lub skorygowaniu ciśnienia
opony pamiętać, aby założyć nakrętkę
zaworu. Zapobiega to przedostawaniu
się wilgoci i zanieczyszczeń do zaworu,
PRZESTROGA!
co mogłoby doprowadzić do uszkodze-
nia układu monitorującego ciśnienie
w oponach.
UWAGA:
• Układ TPMS nie ma zastępować normal-
nych kontroli i czynności obsługowych
związanych z oponami, ani dostarczać
ostrzeżeń o uszkodzeniach opon lub ich
złym stanie.
• Układ TPMS nie powinien być wykorzysty-
wany jako wskaźnik ciśnienia w oponach
podczas korygowania ciśnienia.
• Jazda na znacznie niedopompowanych
kołach powoduje przegrzanie ogumienia
i może doprowadzić do uszkodzenia opon.
Niedostateczna ilość powietrza w oponach
obniża też wydajność paliwa i skraca ży-
wotność bieżnika. Może także negatywnie
wpływać na zdolność kierowania i hamo-
wania.
• Układ TPMS nie zastępuje właściwej kon-
serwacji opon i do obowiązków kierowcy
należy kontrolowanie prawidłowego ciśnie-
nia w oponach za pomocą dokładnego ma-
127
Page 130 of 440

nometru, nawet jeśli niedobór powietrza
w ogumieniu nie osiągnął poziomu, który
powoduje zapalenie lampki układu TPMS.
• Zmiany temperatury otoczenia związane
ze zmianami pór roku będą wpływały na
ciśnienie w oponach, a układ TPMS będzie
monitorował bieżące, rzeczywiste ciśnie-
nie w oponach.
• Układ ostrzega jedynie o tym, że ciśnienie
powietrza w oponach jest za niskie: nie jest
w stanie ich dopompować.
Układ monitorujący ciśnienie w oponach
(TPMS) wykorzystuje technologię bezprze-
wodową do utrzymywania łączności
z umieszczonymi w obręczach kół elektro-
nicznymi czujnikami, które monitorują ciś-
nienie w oponach. Czujniki, zamontowane
w każdym kole jako element zaworu, prze-
syłają odczyty ciśnienia w oponach do mo-
dułu odbiornika.UWAGA:
Bardzo ważne jest regularne sprawdzanie
i utrzymywanie właściwego ciśnienia w opo-
nach wszystkich kół.
Układ monitorujący ciśnienie w oponach
(TPMS) składa się z następujących elemen-
tów:
• moduł odbiornika;• Cztery czujniki monitorowania ciśnienia
w oponach
• Różne komunikaty układu monitorującego
ciśnienie w oponach wyświetlane na wyś-
wietlaczu zestawu wskaźników oraz gra-
fika obrazująca wartości ciśnienia w opo-
nach
• Lampka ostrzegawcza układu TPMS
Ostrzeżenia o niskim ciśnieniu gene-
rowane przez układ TPMS
Jeśli przynajmniej w jednym
z czterech kół ciśnienie spadnie
poniżej wartości granicznej, na
zestawie wskaźników zapali się
lampka ostrzegawcza układu
TPMS oraz włączy się brzęczyk ostrzegaw-
czy. Dodatkowo na zestawie wskaźników
zostanie wyświetlony komunikat „Tire Low”
(Niskie ciśnienie w oponie) oraz grafika
z wartościami ciśnienia, na której opony z ni-
skim ciśnieniem będą wyświetlane w innym
kolorze. Więcej informacji znajduje się
w części „Wyświetlacz zestawu wskaźni-
ków” w rozdziale „Prezentacja deski roz-
dzielczej”.
Ekran układu monitorującego
ciśnienie w oponach
BEZPIECZEŃSTWO
128
Page 131 of 440

UWAGA:
Układ można ustawić tak, aby wyświetlał
ciśnienie w PSI, BAR lub kPa.
Jeśli pojawi się informacja o niskim ciśnieniu
w którejkolwiek z czterech opon jezdnych,
należy jak najszybciej zatrzymać pojazd i do-
pompować oponę wyświetlaną na grafice
w innym kolorze do zalecanej wartości ciś-
nienia dla opony zimnej.UWAGA:
W przypadku pompowania ciepłych opon
może być wymagane zwiększenie ciśnienia
o dodatkowe 4 psi (28 kPa) powyżej zaleca-
nego ciśnienia dla zimnej opony, aby zgasła
lampka ostrzegawcza układu.
Po skorygowaniu ciśnienia układ dokona au-
tomatycznej aktualizacji, symbol graficzny
z oznaczeniem wartości ciśnienia w oponie
powróci do normalnego koloru, a lampka
układu TPMS zgaśnie. Aby układ odebrał
zaktualizowane informacje o ciśnieniu po-
wietrza w oponach, pojazd musi jechać
przez około 10 minut z prędkością wyższą
niż 24 km/h (15 mph).
Ostrzeżenie „Service TPM system”
(Sprawdzić układ TPM)
W przypadku wykrycia usterki lampka
układu monitorującego ciśnienie w oponach
miga przez 75 sekund, następnie świeci
świateł ciągłym. Usterka układu spowoduje
również wygenerowanie sygnału dźwięko-
wego. Na ekranie zestawu wskaźników wy-
świetlony zostanie komunikat „SERVICE
TPM SYSTEM” (Sprawdzić układ TPM), na
co najmniej pięć sekund. Następnie pojawisię grafika z symbolem „- -” w miejscu odpo-
wiadającym wartości ciśnienia, wskazując
czujnik (czujniki) układu TPMS, z których nie
jest odbierany sygnał.
Po wyłączeniu i włączeniu zapłonu ta proce-
dura będzie się powtarzać, o ile usterka na-
dal będzie występować. Jeśli usterka układu
nie będzie już występować, lampka układu
monitorującego ciśnienie w oponach prze-
stanie migać, komunikat „SERVICE TPM
SYSTEM” (Sprawdzić układ TPM) nie bę-
dzie wyświetlany, a zamiast kresek będzie
wyświetlana wartość ciśnienia. Usterka
układu może być związana z jednym z niżej
wymienionych czynników:
• Zakłócenia spowodowane urządzeniami
elektronicznymi lub jazdą w pobliżu urzą-
dzeń emitujących fale radiowe o tej samej
częstotliwości co czujniki układu TPM.
• Duża ilość śniegu lub lodu wokół kół lub we
wnękach kół.
• Korzystanie z łańcuchów przeciwśnież-
nych.
• Używanie kół/opon bez czujników układu
TPM.
Ekran układu monitorującego
ciśnienie w oponach
129
Page 132 of 440

UWAGA:
Koło zapasowe nie jest wyposażone w czuj-
nik układu monitorującego ciśnienie powie-
trza w oponach. Z tego względu układ TPMS
nie monitoruje ciśnienia w oponie koła zapa-
sowego. Jeśli w miejsce pełnowymiarowego
koła jest zamontowane koło zapasowe,
w którym ciśnienie jest niższe od wartości
granicznej, przy kolejnym włączeniu zapłonu
zostanie wygenerowany sygnał dźwiękowy,
zapali się lampka układu monitorującego
ciśnienie w oponach, a na wyświetlaczu ze-
stawu wskaźników będzie nadal wyświet-
lana wartość ciśnienia w innym kolorze. Po
jeździe trwającej do 10 minut z prędkością
powyżej 24 km/h (15 mph) lampka układu
monitorującego ciśnienie w oponach będzie
migać przez 75 sekund, a następnie będzie
świecić światłem ciągłym. Dodatkowo na
ekranie zestawu wskaźników będzie wy-
świetlany komunikat „SERVICE TPM SYS-
TEM” (Sprawdzić układ TPM) przez pięć se-
kund, a następnie wyświetlone zostaną
kreski (- -) w miejscu wartości ciśnienia. Pod-
czas każdego kolejnego cyklu wyłącznika
zapłonu będzie generowany sygnał dźwię-
kowy, lampka układu monitorującego ciśnie-nie w oponach będzie migać przez 75 se-
kund, a następnie będzie świecić
jednostajnie, natomiast na ekranie zestawu
wskaźników wyświetlony zostanie komuni-
kat „SERVICE TPM SYSTEM” (Sprawdzić
układ TPM) przez pięć sekund, a następnie
kreski (- -) w miejscu wartości ciśnienia. Po
wymianie lub naprawieniu oryginalnej opony
jezdnej i ponownym zamontowaniu koła
jezdnego w miejscu koła zapasowego, stan
układu TPMS zostanie automatycznie zak-
tualizowany.
Dodatkowo lampka układu monitorującego
ciśnienie w oponach zgaśnie, a zestaw
wskaźników wyświetli wartość ciśnienia za-
miast kresek (- -), o ile w żadnym kole nie
będzie występować ciśnienie niższe od war-
tości granicznej określonej dla zbyt niskiego
ciśnienia. Aby układ TPMS odebrał zaktuali-
zowane informacje o ciśnieniach, pojazd
musi jechać do około 10 minut z prędkością
powyżej 24 km/h (15 mph).Wyłączanie układu TPMS — zależnie
od wyposażenia
Układ monitorujący ciśnienie w oponach
(TPMS) można wyłączyć w przypadku wy-
miany czterech kół (z oponami) na koła nie-
wyposażone w czujniki TPMS, na przykład
w przypadku wymiany kompletu kół letnich
na komplet kół zimowych.
Aby wyłączyć TPMS, w pierwszej kolejności
wymienić zestaw czterech kół (z oponami)
na koła niewyposażone w czujniki układu
TPM. Następnie wykonać jazdę trwającą
10 minut z prędkością większą niż 15 mph
(24 km/h). Układ TPMS wyemituje sygnał
dźwiękowy, lampka ostrzegawcza układu
TPM będzie migać przez 75 sekund, a na-
stępnie zacznie świecić w sposób ciągły. Na
ekranie zestawu wskaźników zostanie wy-
świetlany komunikat „SERVICE TPM SYS-
TEM” (Sprawdzić układ TPM), a następnie
wyświetlone zostaną kreski (- -) w miejscu
wartości ciśnienia.
Przy kolejnym cyklu włączenia i wyłączenia
zapłonu układ TPMS nie będzie emitował
sygnału dźwiękowego a na wyświetlaczu ze-
stawu wskaźników nie pojawi się komunikat
BEZPIECZEŃSTWO
130
Page 133 of 440

„SERVICE TPM SYSTEM” (Sprawdzić układ
TPM), ale kreski (--) w miejscu wartości ciś-
nień w czterech kołach pozostaną.
Aby ponownie włączyć układ TPMS, wymie-
nić zestaw czterech kół (z oponami) na koła
wyposażone w czujniki układu TPM. Następ-
nie wykonać jazdę trwającą co najmniej
10 minut z prędkością większą niż 15 mph
(24 km/h). Układ TPMS wyemituje sygnał
dźwiękowy, lampka ostrzegawcza układu
TPM będzie migać przez 75 sekund, a na-
stępnie zgaśnie. Na ekranie zestawu wskaź-
ników zostanie wyświetlany komunikat
„SERVICE TPM SYSTEM” (Sprawdzić układ
TPM), a następnie wyświetlone zostaną
wartości ciśnienia w miejscu kresek. Przy
kolejnym cykl włączenia i wyłączenia za-
płonu nie będzie już wyświetlany komunikat
„SERVICE TPM SYSTEM” (Sprawdzić układ
TPM), pod warunkiem, że nie będzie wystę-
powała żadna usterka układu.SYSTEMY
MONITOROWANIA
BEZPIECZEŃSTWA
PASAŻERÓW
Jednymi z najważniejszych funkcji bezpie-
czeństwa w pojeździe są systemy zabezpie-
czeń:
Funkcje monitorowania
bezpieczeństwa pasażerów
• Systemy pasów bezpieczeństwa
• Dodatkowy układ zabezpieczający (SRS)
— Poduszki powietrzne
• Dodatkowe aktywne zagłówki (AHR)
• Foteliki dziecięce
Niektóre z funkcji opisanych w tej części
mogą stanowić standardowe wyposażenie
niektórych modeli lub mogą stanowić opcjo-
nalne wyposażenie innych. W przypadku
braku pewności należy skonsultować się
z autoryzowanym dealerem.
Ważne zalecenia dotyczące
bezpieczeństwa
Należy zwrócić szczególną uwagę na infor-
macje zawarte w tej części. Znajdują się
w niej informacje na temat właściwego spo-
sobu używania systemów zabezpieczeń dla
zmaksymalizowania bezpieczeństwa kie-
rowcy i pasażerów.
Oto kilka prostych działań, które można wy-
konać dla zminimalizowania ryzyka odnie-
sienia obrażeń ciała w wyniku rozwinięcia
poduszki powietrznej:
1. Dzieci do 12. roku życia powinny zawsze
podróżować na tylnym siedzeniu i być
zapięte pasami bezpieczeństwa.
131
Page 134 of 440

2. Dzieci, które nie są dość duże, aby pra-
widłowo zapiąć pas bezpieczeństwa
(więcej informacji znajduje się w części
„Foteliki dziecięce” tego rozdziału), po-
winny zostać bezpiecznie usadowione
w foteliku dziecięcym lub na podstawce
podwyższającej, która umożliwia odpo-
wiednie przeprowadzenie pasa bezpie-
czeństwa na tylnym siedzeniu.3. Jeśli dziecko w wieku między2a12lat
(nieznajdujące się w foteliku skierowa-
nym tyłem do kierunku jazdy) musi je-
chać na przednim fotelu pasażera, na-
leży przesunąć fotel maksymalnie do tyłu
i użyć właściwego fotelika dziecięcego
(więcej informacji znajduje się w części
„Foteliki dziecięce” tego rozdziału).
4. Nie należy pozwalać dzieciom na zsuwa-
nie pasa barkowego za siebie lub pod
ramię.
5. Należy zapoznać się z instrukcją dostar-
czoną z fotelikiem dziecięcym, aby mieć
pewność, że jest właściwie użytkowany.
6. Wszystkie osoby w pojeździe muszą
mieć zawsze zapięte pasy biodrowe
i barkowe.
7. Fotele kierowcy i pasażera siedzącego
z przodu powinny być odsunięte w takim
stopniu, aby umożliwić napełnienie
przednich poduszek powietrznych.8. Nie opierać się o drzwi ani szybę. Jeśli
pojazd ma boczne poduszki powietrzne
i nastąpi ich detonacja, wypełnią one
gwałtownie przestrzeń między kierowcą
a drzwiami. Może to spowodować urazy
ciała.
9. Jeśli układ poduszek powietrznych wy-
maga dostosowania dla osoby niepełno-
sprawnej, należy sprawdzić dane kontak-
towe centrum obsługi klienta w części
„Pomoc dla klientów”.
OSTRZEŻENIE!
•NIE WOLNO ustawiać fotelika dziecię-
cego tyłem do kierunku jazdy na siedze-
niach chronionych z przodu AKTYW-
NYMI PODUSZKAMI POWIETRZNYMI,
ponieważ może to prowadzić do
ŚMIERCI lub POWAŻNYCH OBRAŻEŃ
ciała DZIECKA.
• Nie wolno instalować fotelika dziecię-
cego skierowanego tyłem do kierunku
jazdy na przednim siedzeniu pojazdu.
Fotelik dziecięcy ustawiony tyłem do
kierunku jazdy powinien być mocowany
Etykieta ostrzegawcza na osłonie
przeciwsłonecznej przedniego
pasażera
BEZPIECZEŃSTWO
132
Page 135 of 440

OSTRZEŻENIE!
wyłącznie na tylnym siedzeniu. Jeśli
w pojeździe nie ma tylnego siedzenia,
przewożenie fotelika dziecięcego skie-
rowanego tyłem do kierunku jazdy
w tym pojeździe jest zabronione.
• Detonacja przedniej poduszki powietrz-
nej pasażera może doprowadzić do
śmierci lub poważnych obrażeń dzieci
w wieku 12 lat lub mniej. Dotyczy to
także dzieci podróżujących w fotelikach
skierowanych tyłem do kierunku jazdy.
Systemy pasów bezpieczeństwa
Pasy powinni zapinać nawet doskonali kie-
rowcy, również na krótkich odcinkach. Inny
uczestnik ruchu może nie być dobrym kie-
rowcą i spowodować kolizję. Może się to
zdarzyć daleko od domu lub na własnej ulicy.
Badania wykazują, że pasy bezpieczeństwa
ratują życie i mogą zmniejszyć urazy odnie-
sione w kolizji. Najcięższe urazy powstają
przy wypadnięciu osób z pojazdu. Pasy bez-
pieczeństwa ograniczają ryzyko wypadnię-
cia i odniesienia obrażeń spowodowanychuderzeniami wewnątrz pojazdu. Wszystkie
osoby w pojazdach silnikowych powinny
mieć zawsze zapięte pasy.
Udoskonalony układ przypominania
o zapięciu pasów bezpieczeństwa
(BeltAlert)
Funkcja BeltAlert kierowcy i pasażera —
zależnie od wyposażenia
BeltAlert to funkcja, która przypomina
kierowcy i skrajnemu pasażerowi z przodu
(zależnie od tego, czy pojazd jest wyposa-
żony w funkcję BeltAlert przedniego siedze-
nia pasażera) o konieczności zapięcia pa-
sów bezpieczeństwa. Funkcja BeltAlert jest
aktywna, gdy wyłącznik zapłonu znajduje się
w położeniu START lub ON/RUN.
Początkowe wskazanie
Jeżeli wyłącznik zapłonu zostanie przesta-
wiony w położenie START (Rozruch) lub ON/
RUN (Zapłon), a kierowca nie zapiął wcześ-
niej pasa bezpieczeństwa, na kilka sekund
rozlegnie się sygnał dźwiękowy. Jeżeli wy-
łącznik zapłonu jest przestawiony do położe-
nia START lub ON/RUN, a kierowca lub
skrajny pasażer z przodu (zależnie od tego,czy pojazd jest wyposażony w funkcję
BeltAlert przedniego siedzenia pasażera)
nie zapiął wcześniej pasa bezpieczeństwa,
zapali się lampka przypominająca o zapięciu
pasów bezpieczeństwa i pozostanie włą-
czona, dopóki pasy obu skrajnych przednich
siedzeń nie zostaną zapięte. Układ BeltAlert
przedniego skrajnego siedzenia pasażera
nie działa, gdy przednie skrajne siedzenie
nie jest zajęte.
Sekwencja ostrzeżeń funkcji BeltAlert
Sekwencja ostrzeżeń funkcji BeltAlert uru-
chamia się, gdy pojazd porusza się z pręd-
kością wyższą niż ustalony zakres prędkości
jazdy, a kierowca lub skrajny pasażer
z przodu nie mają zapiętych pasów (zależnie
od tego, czy pojazd jest wyposażony w funk-
cję BeltAlert przedniego siedzenia pasa-
żera, funkcja BeltAlert przedniego skrajnego
siedzenia pasażera nie aktywuje się, jeśli
siedzenie to nie jest zajmowane przez pasa-
żera). Ostrzeżenie BeltAlert rozpoczyna się
miganiem lampki przypominającej o zapię-
ciu pasów bezpieczeństwa i emisją przery-
wanego sygnału dźwiękowego. Po zakoń-
czeniu sekwencji ostrzeżeń funkcji BeltAlert
133
Page 136 of 440

lampka przypominająca o zapięciu pasów
bezpieczeństwa pozostanie włączona do
zapięcia pasów bezpieczeństwa. Dopóki
kierowca oraz skrajny pasażer z przodu nie
zapną pasów bezpieczeństwa sekwencja
ostrzeżeń funkcji BeltAlert może się powtó-
rzyć w zależności od prędkości jazdy. Kie-
rowca powinien poprosić wszystkich pasa-
żerów o zapięcie pasów bezpieczeństwa.
Zmiana stanu
Jeśli kierowca lub skrajny pasażer z przodu
(zależnie od tego, czy pojazd jest wyposa-
żony w funkcję BeltAlert przedniego siedze-
nia pasażera) odepnie pas bezpieczeństwa
podczas jazdy, sekwencja ostrzeżeń funkcji
BeltAlert rozpocznie się i będzie trwała, do-
póki pas bezpieczeństwa nie zostanie po-
nownie zapięty.
Układ BeltAlert przedniego skrajnego sie-
dzenia pasażera nie działa, gdy przednie
skrajne siedzenie nie jest zajęte. Urucho-
mienie układu BeltAlert może nastąpić
w przypadku obecności zwierzęcia lub
przedmiotu na przednim skrajnym siedzeniu
pasażera lub w przypadku, gdy siedzenie
jest rozłożone na płasko (zależnie od wypo-sażenia). Zaleca się przewożenie zwierząt
na tylnym siedzeniu lub w specjalnych klat-
kach przystosowanych do tego celu. Zwie-
rzęta lub klatki należy przypinać pasami bez-
pieczeństwa, a przewożony bagaż należy
odpowiednio umieścić w bezpiecznym miej-
scu.
Układ BeltAlert można włączyć lub wyłączyć
u autoryzowanego dealera. Firma FCA nie
zaleca wyłączania funkcji BeltAlert.
UWAGA:
Jeśli funkcja BeltAlert została wyłączona,
a kierowca lub skrajny pasażer z przodu
(zależnie od tego, czy pojazd jest wyposa-
żony w funkcję BeltAlert przedniego siedze-
nia pasażera) nie zapiął pasa bezpieczeń-
stwa, lampka przypominająca o zapięciu
pasów bezpieczeństwa zapali się i pozosta-
nie włączona, dopóki kierowca i skrajny pa-
sażer z przodu nie zaponą pasów.
Pasy biodrowo-barkowe
Wszystkie miejsca siedzące w pojeździe są
wyposażone w pasy biodrowo-barkowe.Zwijacz pasa bezpieczeństwa zablokuje się
jedynie w przypadku nagłego zatrzymania
lub kolizji. W normalnych warunkach funkcja
ta umożliwia swobodne przesuwanie się
części barkowej pasa wraz z osobą w niego
zapiętą. Pas zablokuje się jednak podczas
kolizji, zmniejszając ryzyko uderzenia się
wewnątrz pojazdu lub wypadnięcia
z pojazdu.
OSTRZEŻENIE!
• Poleganie tylko na poduszkach po-
wietrznych grozi odniesieniem poważ-
niejszych obrażeń wskutek kolizji. Po-
duszki powietrzne są skuteczne pod
warunkiem, że osoba siedząca na sie-
dzeniu jest prawidłowo przypięta pa-
sem bezpieczeństwa. W trakcie niektó-
rych kolizji nie następuje detonacja
poduszek powietrznych. Zawsze na-
leży zakładać pasy bezpieczeństwa,
nawet jeśli samochód jest wyposażony
w poduszki powietrzne.
• Osoby, które nie mają prawidłowo za-
piętych pasów bezpieczeństwa, w razie
kolizji mogą odnieść znacznie poważ-BEZPIECZEŃSTWO
134