2022 TOYOTA YARIS Instrukcja obsługi (in Polish)

Zu˝ycie oleju silnikowego
Podczas jazdy zu˝ywana jest pewna
iloÊç oleju silnikowego. W nast´pujà-
cych sytuacjach zu˝ycie oleju mo˝e
wzrosnàç, a olej trzeba b´dzie uzupe∏-
niç pomi´dzy przeglàdami okresowymi.
Gdy silnik jest nowy, np. bezpoÊred-
nio po zakupie samochodu lub po
wymianie silnika.
Je˝eli zostanie u˝yty olej o niskiej ja-
koÊci lub o niew∏aÊciwej lepkoÊci.
Podczas jazdy z du˝ymi pr´dkoÊciami
lub z du˝ym obcià˝eniem, podczas
holowania przyczepy (wersje przysto-
sowane do holowania przyczepy) lub
podczas cz´stego przyspieszania
i hamowania.
Je˝eli silnik spalinowy pracuje przez
d∏u˝szy czas na biegu ja∏owym lub
podczas cz´stej jazdy w ruchu ulicz-
nym o du˝ym nat´˝eniu.
Po wymianie oleju w silniku
Konieczne jest wyzerowanie uk∏adu
kontrolnego wymiany oleju. W tym celu
za pomocà przycisków sterowania ze-
spo∏em wskaêników, nale˝y wykonaç
nast´pujàce czynnoÊci:
1Nacisnàç przycisk / (wersje
z wyÊwietlaczem pionowym) lub
/ (wersje z wyÊwietlaczem
poziomym) sterowania zespo∏em
wskaêników, a nast´pnie wybraç .
2Nacisnàç przycisk /
(wersje z wyÊwietlaczem pionowym)
lub / (wersje z wyÊwietlaczem
poziomym) sterowania zespo∏em
wskaêników, wybraç „Ustawienia
pojazdu”, a nast´pnie przytrzymaç
wciÊni´ty przycisk .
3Nacisnàç przycisk / , wybraç
„Wymiana oleju”, a nast´pnie naci-
snàç przycisk .
4Nacisnàç przycisk / , wybraç
„Tak”, a nast´pnie nacisnàç przycisk
.
Po wyzerowaniu uk∏adu kontrolnego wy-
miany oleju na wyÊwietlaczu wielofunk-
cyjnym pojawi si´ odpowiedni komunikat.
Obs∏uga techniczna i konserwacja
6-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie327
6
OSTRZE˚ENIE
Zu˝yty olej silnikowy
Zu˝yty olej silnikowy zawiera poten-
cjalnie niebezpieczne dla zdrowia
zwiàzki, mogàce wywo∏ywaç podra˝-
nienia lub choroby skóry, np. stany
zapalne lub nowotwory skóry. Dlate-
go nale˝y uwa˝aç, aby nie nara˝aç
si´ na zbyt d∏ugi lub zbyt cz´sty kon-
takt z przepracowanym olejem. Pla-
my oleju na r´kach mo˝na usuwaç,
myjàc je dok∏adnie myd∏em i wodà.
Zu˝ytego oleju silnikowego oraz fil-
trów oleju nale˝y pozbywaç si´
w bezpieczny i zgodny z przepisami
sposób, z zachowaniem wymogów
ochrony Êrodowiska. Nie wolno
wrzucaç filtrów do zwyk∏ych pojem-
ników na Êmieci, wylewaç oleju do
kanalizacji ani rozlewaç go na ziemi.
W celu uzyskania informacji, na te-
mat sposobów przekazywania do
wtórnego przetworzenia oraz miejsc
sk∏adowania przepracowanych olejów
silnikowych i filtrów, najlepiej skontak-
towaç si´ z autoryzowanà stacjà ob-
s∏ugi Toyoty lub innym najbli˝szym
warsztatem samochodowym.
Nie pozostawiaç zu˝ytego oleju
w miejscach, do których majà do-
st´p dzieci.
UWAGA
W celu unikni´cia ryzyka powa˝-
nego uszkodzenia silnika
Poziom oleju w silniku nale˝y regular-
nie kontrolowaç.
Podczas wymiany oleju silniko-
wego
Nie dopuszczaç do rozlania oleju na
elementy samochodu.
Nie wlewaç oleju powy˝ej poziomu
maksymalnego, poniewa˝ jest to
szkodliwe dla silnika.
Po ka˝dym dolaniu oleju sprawdziç
jego poziom za pomocà miarki.
Korek wlewu oleju powinien byç
prawid∏owo dokr´cony.
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 327

Gdy silnik jest zimny, poziom p∏ynu
powinien mieÊciç si´ pomi´dzy kre-
skami „F” i „L” na zbiorniku wyrów-
nawczym.
Zakr´tka zbiornika
Poziom wysoki „F”
Poziom niski „L”
Gdy poziom p∏ynu w uk∏adzie ch∏odze-
nia si´ga kreski „L” lub poni˝ej, nale˝y
dolaç p∏ynu do poziomu „F”. (
S. 409)
Dobór p∏ynu ch∏odzàcego
„Toyota Super Long Life Coolant” lub
podobnej jakoÊci niskokrzepnàcy roz-
twór na bazie glikolu etylenowego, nie-
zawierajàcy krzemianów, amin, azoty-
nów ani boranów, wytwarzany z wyko-
rzystaniem technologii wysoce trwa∏ych
hybrydowych kwasów organicznych.
P∏yn „Toyota Super Long Life Coolant”
jest gotowym do u˝ytku roztworem,
zawierajàcym 50% koncentratu nisko-
krzepnàcego i 50% wody dejonizowa-
nej. (Zakres stosowania: do -35°C.)
W celu uzyskania szczegó∏owych infor-
macji dotyczàcych p∏ynu ch∏odzàcego
nale˝y zwróciç si´ do autoryzowanej
stacji obs∏ugi Toyoty lub innego specja-
listycznego warsztatu.
Gdy w krótkim czasie po uzupe∏-
nieniu poziom p∏ynu ch∏odzàcego
ponownie spada
Obejrzeç ch∏odnic´, przewody elastycz-
ne, zakr´tk´ zbiornika wyrównawczegow uk∏adzie ch∏odzenia silnika, kurek spu-
stowy i pomp´ w uk∏adzie ch∏odzenia.
Je˝eli nie ma Êladów wycieków, nale˝y
zleciç autoryzowanej stacji obs∏ugi
Toyoty lub innemu specjalistycznemu
warsztatowi sprawdzenie szczelnoÊci
ciÊnieniowej zakr´tki ch∏odnicy oraz
szczelnoÊci uk∏adu ch∏odzenia silnika.
Nale˝y sprawdzaç stan ch∏odnicy
silnika i skraplacza oraz usuwaç
z nich jakiekolwiek zabrudzenia.
Je˝eli którykolwiek z tych elemen-
tów ulegnie silnemu zabrudzeniu,
a tak˝e w razie braku pewnoÊci co
C
B
A
3286-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie
OSTRZE˚ENIE
Gdy silnik jest goràcy
Nie odkr´caç zakr´tki zbiornika wy-
równawczego w uk∏adzie ch∏odzenia
silnika.
Podczas odkr´cania zakr´tki, na sku-
tek panujàcego wewnàtrz uk∏adu ch∏o-
dzenia silnika wysokiego ciÊnienia,
mo˝e zostaç wypchni´ty goràcy p∏yn
ch∏odzàcy, gro˝àc powa˝nymi obra˝e-
niami cia∏a, takimi jak np. poparzenie.
UWAGA
Podczas dolewania p∏ynu do
uk∏adu ch∏odzenia silnika
P∏yn ch∏odzàcy nie jest ani samà wodà,
ani nierozcieƒczonym koncentratem ni-
skokrzepnàcym. Nale˝y przestrzegaç
prawid∏owej proporcji koncentratu ni-
skokrzepnàcego i wody, aby zachowaç
odpowiednie w∏asnoÊci smarujàce, an-
tykorozyjne i odprowadzania ciep∏a. Za-
poznaç si´ z zaleceniami podanymi na
opakowaniu produktu.
W razie rozlania p∏ynu ch∏odzàcego
Âlady p∏ynu ch∏odzàcego zmyç wodà,
zapobiegajàc uszkodzeniu zalanej
cz´Êci lub powierzchni lakierowanej.
Sprawdzanie p∏ynu w uk∏a-
dzie ch∏odzenia
Sprawdzanie ch∏odnicy
i skraplacza
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 328

do jego stanu, nale˝y zwróciç si´
do autoryzowanej stacji obs∏ugi
Toyoty lub innego specjalistycznego
warsztatu w celu sprawdzenia.
Sprawdziç akumulator w nast´pujà-
cy sposób:
Zaciski przewodów akumulatora
Obejma mocujàca
Sprawdzanie poziomu elektro-
litu
Upewniç si´, ˝e poziom elektrolitu
mieÊci si´ pomi´dzy kreskami
„UPPER LEVEL/max.” i „LOWER
LEVEL/min.”.Poziom maksymalny „UPPER
LEVEL/max.”
Poziom minimalny „LOWER
LEVEL/min.”
Je˝eli poziom elektrolitu znajduje si´ na
poziomie minimalnym „LOWER LE-
VEL/min.” lub ni˝szym, nale˝y dodaç
wody destylowanej.
Sprawdzanie stanu akumulatora
(wersje z wskaênikiem stanu
akumulatora)
Sprawdziç stan akumulatora na
podstawie koloru wskaênika.
Czerwony i przezroczysty:
Wymagana jest wymiana aku-
mulatora. Zleciç sprawdzenie
akumulatora autoryzowanej sta-
cji obs∏ugi Toyoty lub innemu
specjalistycznemu warsztatowi.
Przezroczysty i czerwony:
Wymagane jest ∏adowanie aku-
mulatora. Zleciç sprawdzenie
samochodu autoryzowanej sta-
cji obs∏ugi Toyoty lub innemu
specjalistycznemu warsztatowi.
Niebieski i czerwony: Stan aku-
mulatora dobry.
Dodawanie wody destylowanej
1Zdjàç korek odpowietrznika.
2Dolaç wody destylowanej.
Je˝eli linia maksymalnego poziomu
elektrolitu nie jest widoczna, poziom
elektrolitu nale˝y kontrolowaç, zaglàda-
jàc bezpoÊrednio do komory akumula-
tora.
C
B
A
B
A
B
AObs∏uga techniczna i konserwacja
6-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie329
6
OSTRZE˚ENIE
Gdy silnik jest goràcy
Nie nale˝y dotykaç ch∏odnicy silnika
lub skraplacza, poniewa˝ grozi to po-
wa˝nymi obra˝eniami cia∏a, takimi jak
np. poparzenie.
Akumulator
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 329

Poziom zbyt niski
Poziom prawid∏owy
3Na∏o˝yç i dok∏adnie dokr´ciç ko-
rek odpowietrznika.
Przed przystàpieniem do ∏adowa-
nia akumulatora
Podczas ∏adowania z akumulatora wy-
dziela si´ wodór – palny i wybuchowy
gaz. Z tego powodu przed przystàpie-
niem do prac przy akumulatorze nale˝y
przestrzegaç poni˝szych Êrodków
ostro˝noÊci:
W przypadku ∏adowania akumulatora
bez wyjmowania go z samochodu na-
le˝y od∏àczyç od niego przewód masy.
Podczas pod∏àczania lub od∏àczania
przewodów ∏àczàcych ∏adowark´
z akumulatorem urzàdzenie to powin-
no byç wy∏àczone.
Po na∏adowaniu lub pod∏àczeniu
akumulatora (wersje z elektronicz-
nym kluczykiem)
Odblokowanie drzwi za pomocà syste-
mu elektronicznego kluczyka mo˝e byç
niemo˝liwe bezpoÊrednio po pod∏àcze-
niu akumulatora. W takim przypadku
w celu zablokowania lub odblokowania
drzwi nale˝y u˝yç bezprzewodowego
zdalnego sterowania lub mechaniczne-
go kluczyka.
Silnik nale˝y uruchomiç, gdy przycisk
rozruchu prze∏àczony jest w stan ACC,
poniewa˝ uruchomienie go, gdy prze∏à-
czony jest w stan OFF, mo˝e nie byç
mo˝liwe. Podczas drugiego uruchamia-
nia silnik b´dzie pracowa∏ normalnie.
Stan w jakim znajduje si´ przycisk
rozruchu, jest zapami´tywany w pa-mi´ci komputera pok∏adowego. Po
pod∏àczeniu akumulatora stan zosta-
nie prze∏àczony na taki, w którym
akumulator zosta∏ od∏àczony. Przed
od∏àczeniem akumulatora nale˝y
upewniç si´, ˝e przycisk rozruchu zo-
sta∏ prze∏àczony w stan OFF. Nale˝y
zachowaç szczególnà ostro˝noÊç, je-
˝eli stan w jakim znajdowa∏ si´ przy-
cisk rozruchu przed od∏àczeniem
akumulatora, jest nieznany.
Je˝eli mimo kilku prób rozruchu obiema
metodami silnik nie daje si´ uruchomiç,
nale˝y skontaktowaç si´ z autoryzowa-
nà stacjà obs∏ugi Toyoty lub innym spe-
cjalistycznym warsztatem.
Wyjmowanie uchwytu akumulatora
(rozmiar akumulatora LN1)
1Wykr´ciç i wyjàç zatyczk´.
2Wyjàç uchwyt akumulatora
z otworu monta˝owego, ciàgnàc go
w kierunku przodu samochodu.
3Pociàgnàç uchwyt akumulatora do
góry, a nast´pnie go wyjàç.
A
B
A
3306-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 330

Wyjmowanie uchwytu akumulatora
(rozmiar akumulatora LN2)
1Wykr´ciç i wyjàç zatyczk´.
2Wyjàç uchwyt akumulatora
z otworu monta˝owego, ciàgnàc go
w kierunku przodu samochodu.
3Pociàgnàç uchwyt akumulatora do
góry, a nast´pnie go wyjàç.
Montowanie uchwytu akumulatora
(rozmiar akumulatora LN1)
1UmieÊciç akumulator na podstawce
i przesunàç go w kierunku Êrodka
komory silnikowej i ty∏u samochodu.2UmieÊciç uchwyt akumulatora tak,
aby jego koniec skierowany by∏
w gór´.
3OpuÊciç uchwyt akumulatora, a˝ ze-
tknie si´ z podstawà akumulatora.
4Pociàgnàç uchwyt akumulatora do
przodu i wcisnàç go w otwór monta-
˝owy. (
S. 332)
5Wyrównaç uchwyt akumulatora
z otworem na zatyczk´, a nast´pnie
w∏o˝yç jà i wkr´ciç.
15,4 Nm (1,6 kGm)
A
Obs∏uga techniczna i konserwacja
6-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie331
6
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 331

Montowanie uchwytu akumulatora
(rozmiar akumulatora LN2)
1UmieÊciç akumulator na podstawce
i przesunàç go w kierunku Êrodka
komory silnikowej i ty∏u samochodu.
2UmieÊciç uchwyt akumulatora tak,
aby jego koniec skierowany by∏
w gór´.
3OpuÊciç uchwyt akumulatora, a˝ ze-
tknie si´ z podstawà akumulatora.
4Pociàgnàç uchwyt akumulatora do
przodu i wcisnàç go w otwór monta-
˝owy. (
S. 332)
5Wyrównaç uchwyt akumulatora
z otworem na zatyczk´, a nast´pniew∏o˝yç jà i wkr´ciç.
15,4 Nm (1,6 kGm)
Rozmiar akumulatora
Otwór monta˝owy przeznaczony do
w∏o˝enia uchwytu akumulatora mo˝e
znajdowaç si´ w ró˝nym miejscu w za-
le˝noÊci od rozmiaru akumulatora.
Je˝eli rozmiar akumulatora to LN1, uch-
wyt baterii w∏o˝yç do otworu monta˝o-
wego , je˝eli LN2, w∏o˝yç do otworu
monta˝owego .
Rozmiar akumulatora LN1
Rozmiar akumulatora LN2
B
A
B
A
3326-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie
OSTRZE˚ENIE
Zwiàzki chemiczne w akumula-
torze
Wewnàtrz akumulatora znajduje si´
trujàcy i ˝ràcy kwas siarkowy. Ponadto
wydziela on palny i wybuchowy gaz –
wodór. W celu unikni´cia ryzyka
Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ cia∏a
podczas prac w pobli˝u akumulatora
nale˝y przestrzegaç poni˝szych Êrod-
ków ostro˝noÊci:
Nie dopuszczaç do powstania iskry
w trakcie dotykania narz´dziami do
zacisków przewodów akumulatora.
Nie paliç papierosów ani zapa∏ek
w pobli˝u akumulatora.
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 332

Je˝eli poziom p∏ynu do spryskiwa-
czy jest poni˝ej po∏owy, konieczne
jest jego uzupe∏nienie.
Obs∏uga techniczna i konserwacja
6-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie333
6
OSTRZE˚ENIE
Nie dopuszczaç do kontaktu elek-
trolitu z oczami, skórà i ubraniem.
Nie wdychaç wyziewów z akumula-
tora i nie po∏ykaç elektrolitu.
Do prac w pobli˝u akumulatora
zak∏adaç okulary ochronne.
Nie dopuszczaç dzieci w pobli˝e
akumulatora.
Bezpieczne miejsce ∏adowania
akumulatora
Akumulator nale˝y ∏adowaç na otwar-
tej przestrzeni. Nie wolno ∏adowaç
akumulatora w gara˝u lub zamkni´-
tym pomieszczeniu o niedostatecznej
wentylacji.
Doraêna pomoc
Je˝eli elektrolit dostanie si´ do
oczu.
Je˝eli elektrolit dostanie si´ do
oczu, nale˝y je przep∏ukiwaç przez
15 minut czystà wodà i niezw∏ocz-
nie zg∏osiç si´ do lekarza. W miar´
mo˝liwoÊci, w drodze do gabinetu
lekarskiego, stosowaç mokry ok∏ad
na oczy.
Je˝eli elektrolit dostanie si´ na skór´.
Miejsce obficie sp∏ukaç wodà. Je˝eli
wystàpi ból lub poparzenie, natych-
miast zg∏osiç si´ do lekarza.
W razie zachlapania odzie˝y elek-
trolitem.
Istnieje ryzyko jego przesiàkni´cia
a˝ do cia∏a. Dlatego nale˝y natych-
miast zdjàç zaplamione ubranie
i w razie potrzeby post´powaç jak
opisano powy˝ej.
W razie po∏kni´cia elektrolitu.
Piç du˝e iloÊci wody lub mleka. Na-
tychmiast zg∏osiç si´ do lekarza.
Od∏àczanie akumulatora
Nie nale˝y odkr´caç ujemnego (–) za-
cisku od strony nadwozia samochodu.
Od∏àczony w ten sposób zacisk mo˝e
dotknàç dodatniego (+) zacisku, po-
wodujàc zwarcie, w wyniku którego
mo˝e dojÊç do Êmierci lub powa˝nych
obra˝eƒ cia∏a.UWAGA
Podczas ∏adowania akumulatora
Nie wolno ∏adowaç akumulatora, gdy
silnik jest uruchomiony. W czasie ∏a-
dowania akumulatora nale˝y upewniç
si´, ˝e wszystkie urzàdzenia elek-
tryczne w samochodzie sà wy∏àczone.
P∏yn do spryskiwaczy
OSTRZE˚ENIE
Podczas dolewania p∏ynu do
spryskiwaczy
Ze wzgl´du na zawar toÊç alkoholu
w p∏ynie do spryskiwaczy nie nale˝y go
dolewaç, gdy silnik jest goràcy lub jest
uruchomiony, poniewa˝ np. w razie roz-
lania p∏ynu, mo˝e on ulec zapaleniu.
UWAGA
Nie stosowaç niew∏aÊciwych p∏ynów
Do zbiornika spryskiwaczy nie wolno
wlewaç wody z myd∏em ani p∏ynów
przeznaczonych do uk∏adu ch∏odzenia
silnika.
Grozi to zaplamieniem powierzchni la-
kierowanych, a tak˝e uszkodzeniem
pompy p∏ynu w uk∏adzie spryskiwaczy,
w wyniku czego spryskiwacze szyby
przestanà dzia∏aç.
Rozcieƒczanie p∏ynu wodà
W razie potrzeby p∏yn do spryskiwa-
czy mo˝na rozcieƒczyç wodà.
Nale˝y przestrzegaç podanej na ety-
kiecie opakowania p∏ynu do spryski-
waczy temperatury zamarzania.
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 333

Nale˝y sprawdziç, czy g∏´bokoÊç
bie˝nika osiàgn´∏a poziom wskaêni-
ków zu˝ycia bie˝nika. Nale˝y rów-
nie˝ sprawdziç, czy opony nie sà
nierównomiernie zu˝yte, np. nad-
miernie zu˝yty bie˝nik po jednej
stronie opony.
Nale˝y równie˝ kontrolowaç stan
opony ko∏a zapasowego i ciÊnienie,
do jakiego jest napompowane,
zw∏aszcza je˝eli ko∏o zapasowe nie
jest przek∏adane.
Bie˝nik nowy
Bie˝nik zu˝yty
Wskaêniki zu˝ycia bie˝nika
Po∏o˝enie wskaêników zu˝ycia bie˝nika
oznaczone jest symbolami „TWI” lub
, wyt∏oczonymi na bocznych Êcian-
kach opon.
Opon´ nale˝y wymieniç, je˝eli g∏´bokoÊç
bie˝nika osiàga poziom wskaêników zu-
˝ycia bie˝nika opony.
Kiedy nale˝y wymieniç opony
Opony nale˝y wymieniç, gdy:
G∏´bokoÊç bie˝nika osiàga poziom
wskaêników zu˝ycia bie˝nika opony.
Pojawià si´ przeci´cia, rozwarstwie-
nia lub p´kni´cia na tyle g∏´bokie, ˝e
widoczna staje si´ tkanina osnowy,
a tak˝e wybrzuszenia, które sà ozna-
kà wewn´trznych uszkodzeƒ.
Opona nie trzyma ciÊnienia lub z po-
wodu wielkoÊci bàdê umiejscowienia
przeci´cia lub innego uszkodzenia
nie mo˝na jej naprawiç.
W razie wàtpliwoÊci nale˝y zwróciç si´
do autoryzowanej stacji obs∏ugi Toyoty
lub innego specjalistycznego warsztatu.
Trwa∏oÊç opony
Ka˝da opona majàca wi´cej ni˝ 6 lat
wymaga sprawdzenia przez wykwalifi-
kowanego mechanika, nawet gdy nie
nosi ˝adnych widocznych Êladów
uszkodzeƒ.
Opony niskoprofilowe (wersje wy-
posa˝one w opony 16. i 17-calowe)
W porównaniu ze standardowymi opo-
nami opony niskoprofilowe zu˝ywajà si´
szybciej i majà mniejszà przyczepnoÊç
na oblodzonej lub pokrytej Êniegiem
nawierzchni. Na tego typu nawierzchni
nale˝y u˝ywaç opon zimowych lub ∏aƒ-
cuchów przeciwpoÊlizgowych i jechaç
ostro˝nie, dostosowujàc pr´dkoÊç do
warunków drogowych i pogodowych.
Gdy g∏´bokoÊç bie˝nika opony
zimowej jest mniejsza ni˝ 4 mm
Taka opona zimowa traci swà skutecz-
noÊç.
Sprawdzanie zaworów opon
Wymieniajàc opony, nale˝y zawsze
sprawdziç, czy zawory w oponach nie
sà odkszta∏cone, p´kni´te lub w inny
sposób uszkodzone.
C
B
A
3346-3. CzynnoÊci serwisowe do wykonania we w∏asnym zakresie
Opony
Opony nale˝y wymieniaç i prze-
k∏adaç zgodnie z harmonogra-
mem obs∏ug przeglàdowych
oraz stanem zu˝ycia bie˝nika.
Sprawdzanie stanu bie˝nika
42 Yaris OM52N25E 9/14/21 10:54 AM Page 334