2020 OPEL GRANDLAND X Εγχειρίδιο Οδηγιών Χρήσης και Λειτουργίας (in Greek)

Οδήγηση και χρήση215Λειτουργία μεγέθυνσης
Η κάμερα καταγράφει την περιοχή
γύρω από το όχημα στη διάρκεια ενός
ελιγμού, για να δημιουργήσει εκ νέου, μέσω κάτοψης, την εικόνα του χώρου πίσω ή μπροστά από το όχημα.Αυτό
γίνεται ώστε το όχημα να μπορέσει να
ελιχθεί ανάμεσα στα παρακείμενα
εμπόδια. Αυτή η προβολή είναι διαθέ‐ σιμη στο πρόγραμμα AUTO ή στο
μενού επιλογής προβολής.
Προβολή 180°
Η προβολή 180° διευκολύνει την
έξοδο από έναν χώρο στάθμευσης,
που σημαίνει ότι μπορείτε να δείτε
οχήματα, πεζούς και δικυκλιστές που
πλησιάζουν. Αυτή η προβολή δεν
συνιστάται για την πραγματοποίηση
ενός πλήρους ελιγμού. Περιλαμβάνει
τρεις τομείς: αριστερά 1, κέντρο 2 και
δεξιά 3. Αυτή η προβολή είναι διαθέ‐
σιμη μόνο από το μενού επιλογής
προβολής.
Απενεργοποίηση
Το σύστημα πανοραμικής προβολής
απενεργοποιείται όταν:
● εάν οδηγείτε με ταχύτητα μεγαλύ‐
τερη από 20 km/h
● παρέλθουν 7 δευτερόλεπτα από τη στιγμή που, από την όπισθεν,
επιλέξετε άλλη ταχύτητα
● πατήσετε στο εικονίδιο q στην
επάνω αριστερή γωνία της
οθόνης αφής
● ανοίξετε την πόρτα του χώρου αποσκευών
Γενικές πληροφορίες9 Προειδοποίηση
Το σύστημα πανοραμικής προβο‐
λής δεν αντικαθιστά την όραση του οδηγού. Δεν θα απεικονίζει παιδιά,
πεζούς, δικυκλιστές, διασταυρού‐
μενα οχήματα, ζώα ή άλλα αντικεί‐
μενα που βρίσκονται έξω από το

216Οδήγηση και χρήσηπεδίο ορατότητας της κάμερας, π.
χ. κάτω από τον προφυλακτήρα ή
κάτω από το όχημα.
Μην οδηγείτε και μη σταθμεύετε,
κοιτώντας μόνο την κάμερα πανο‐
ραμικής προβολής.
Ελέγχετε πάντοτε τον χώρο γύρω
από το όχημα, πριν οδηγήσετε.
Οι εικόνες που εμφανίζονται
μπορεί να βρίσκονται πιο μακριά ή πιο κοντά από ό,τι φαίνονται. Η
περιοχή που προβάλλεται είναι
περιορισμένη και στην οθόνη δεν
εμφανίζονται αντικείμενα που
βρίσκονται κοντά στις γωνίες ή
κάτω από τον προφυλακτήρα.
Περιορισμοί συστήματος
Προσοχή
Για τη βέλτιστη λειτουργία του
συστήματος, είναι σημαντικό να
διατηρείτε πάντοτε καθαρό τον
φακό της κάμερας που βρίσκεται
στην πόρτα του χώρου
αποσκευών ανάμεσα στα φώτα
της πινακίδας κυκλοφορίας και τον
φακό στη μάσκα του ψυγείου κάτω
από το έμβλημα. Ξεπλύνετε τους
φακούς με νερό και σκουπίστε
τους με ένα απαλό πανί.
Μην καθαρίζετε τους φακούς με σύστημα καθαρισμού με ατμό ή με σύστημα πλύσης υψηλής πίεσης.
Το σύστημα πανοραμικής προβολής
μπορεί να μη λειτουργεί σωστά όταν:
● Το περιβάλλον είναι σκοτεινό.
● Ο ήλιος ή το φως των προβολέων
προσπίπτει κατευθείαν πάνω
στον φακό της κάμερας.
● Η ορατότητα είναι περιορισμένη λόγω καιρού, όπως ομίχλη,
βροχή ή χιόνι.
● Οι φακοί της κάμερας έχουν καλυφθεί από χιόνι, πάγο,
λασπόχιονο, λάσπη ή βρομιά.
● Το όχημα ρυμουλκεί ρυμουλκού‐ μενο.
● Το όχημα εμπλακεί σε ατύχημα.
● Επικρατούν ακραίες αλλαγές θερμοκρασίας.
Κάμερα πίσω θέασης
Η κάμερα πίσω θέασης βοηθά τον
οδηγό κατά την οπισθοπορεία,
προβάλλοντας στην οθόνη την
περιοχή πίσω από το όχημα.
Η εικόνα από την κάμερα προβάλλε‐ ται στην οθόνη πληροφοριών.9 Προειδοποίηση
Η κάμερα πίσω θέασης δεν αντι‐
καθιστά την όραση του οδηγού.
Πρέπει να σημειωθεί ότι στην
οθόνη δεν εμφανίζονται τα αντικεί‐ μενα που βρίσκονται εκτός του
οπτικού πεδίου της κάμερας και
των αισθητήρων υποβοήθησης
στάθμευσης, π.χ. κάτω από τον
προφυλακτήρα ή κάτω από το
όχημα.
Μην κάνετε όπισθεν και μη σταθ‐
μεύετε κοιτώντας μόνο την κάμερα πίσω θέασης.
Ελέγχετε πάντοτε τον χώρο γύρω από το όχημα, πριν οδηγήσετε.

Οδήγηση και χρήση217ΕνεργοποίησηΗ κάμερα πίσω θέασης ενεργοποιεί‐
ται αυτόματα κατά την επιλογή της όπισθεν.
Λειτουργία
Η κάμερα είναι τοποθετημένη στην
πόρτα του χώρου αποσκευών.
Η περιοχή που εμφανίζεται από την κάμερα είναι περιορισμένη. Η
απόσταση της εικόνας που εμφανίζε‐
ται στην οθόνη διαφέρει από την
πραγματική απόσταση.
Οδηγίες
Οι δυναμικές κατευθυντήριες γραμμές
είναι οριζόντιες γραμμές σε διαστή‐
ματα του 1 μέτρου που προβάλλονται
στην εικόνα, για να προσδιοριστεί η
απόσταση έως τα εμφανιζόμενα αντι‐
κείμενα.
Η νοητή λωρίδα του οχήματος εμφα‐
νίζεται σύμφωνα με τη γωνία του τιμο‐ νιού.
Απενεργοποίηση των
κατευθυντήριων γραμμών
Μπορείτε να απενεργοποιήσετε τις
κατευθυντήριες γραμμές στην οθόνη
πληροφοριών. Επιλέξτε Ρυθμίσεις I
Όχημα I Συστήματα ανίχνευσης
σύγκρουσης I Κατευθυντήριες
γραμμές κάμερας πίσω θέασης I § .
Οθόνη πληροφοριών 3 114.
Εξατομίκευση οχήματος 3 119.
Απενεργοποίηση
Η κάμερα απενεργοποιείται όταν
επιλεγεί σχέση εμπροσθοπορείας.
Περιορισμοί συστήματος Η κάμερα πίσω θέασης ενδέχεται να
μη λειτουργήσει σωστά εάν:
● ο περιβάλλον χώρος είναι σκοτει‐
νός
● το φως των προβολέων είναι κόντρα στον φακό της κάμερας
● η ορατότητα είναι περιορισμένη λόγω καιρού, όπως ομίχλη,
βροχή ή χιόνι
● οι φακοί της κάμερας έχουν καλυ‐
φθεί από χιόνι, πάγο, λασπό‐
χιονο, λάσπη ή βρομιά. Καθαρί‐
στε τον φακό, ξεπλύνετε με νερό
και σκουπίστε τον με ένα μαλακό
πανί

218Οδήγηση και χρήση● η πόρτα του χώρου αποσκευώνθα ανοίξει
● το όχημα ρυμουλκεί ηλεκτρικά συνδεδεμένο τρέιλερ, βάση
ποδηλάτων, κ.λπ.
● το όχημα είχε υποστεί ζημιά στο πίσω μέρος από ατύχημα
● επικρατούν ακραίες θερμοκρα‐ σιακές αλλαγές
Προειδοποίηση αλλαγής λωρίδας
Το σύστημα προειδοποίησης αλλα‐
γής λωρίδας ελέγχει τις διαγραμμίσεις των λωρίδων κυκλοφορίας στο
οδόστρωμα, μεταξύ των οποίων κινεί‐
ται το αυτοκίνητο, μέσω μιας μπροστι‐
νής κάμερας που βρίσκεται στο
επάνω μέρος του παρμπρίζ. Το
σύστημα προειδοποιεί τον οδηγό σε
περίπτωση ακούσιας αλλαγής λωρί‐
δας με οπτικά και ηχητικά σήματα.
Η προειδοποίηση αλλαγής λωρίδας
δεν ενεργοποιείται όταν τα φλας είναι
αναμμένα και για 20 δευτερόλεπτα από τη στιγμή που τα φλας θα
σβήσουν.9 Προειδοποίηση
Αυτό το σύστημα παρέχει υποβοή‐
θηση την κατά οδήγηση και, σεκαμία περίπτωση, δεν υποκαθιστά την ανάγκη για εγρήγορση από την
πλευρά του οδηγού.
Ενεργοποίηση
Οταν ανοίγετε τον διακόπτη ανάφλε‐
ξης, το σύστημα προειδοποίησης
αλλαγής λωρίδας ενεργοποιείται. Αν
το σύστημα είναι ενεργοποιημένο, η
λυχνία LED στο κουμπί ½ δεν ανάβει.
Για να ενεργοποιήσετε το σύστημα
όταν είναι απενεργοποιημένο, πατή‐
στε το ½.
Το σύστημα μπορεί να λειτουργήσει
μόνο όταν η ταχύτητα του αυτοκινή‐
του κυμαίνεται πάνω από 60 km/h και
αν στο οδόστρωμα υπάρχουν
διαγραμμίσεις λωρίδων κυκλοφορίας.
Όταν το σύστημα αναγνωρίσει ακού‐
σια αλλαγή λωρίδας, η ενδεικτική
λυχνία ) αναβοσβήνει με κίτρινο
χρώμα. Ταυτόχρονα ακούγεται μια
ηχητική ειδοποίηση.
Απενεργοποίηση
Για να απενεργοποιηθεί το σύστημα,
πατήστε και κρατήστε πατημένο το ½.
Η λυχνία LED στο κουμπί ανάβει και η λυχνία ½ ανάβει με κίτρινο χρώμα
στον πίνακα οργάνων.
Σε ταχύτητες κάτω από 60 km/h, το
σύστημα δεν λειτουργεί.

Οδήγηση και χρήση219ΣφάλμαΣε περίπτωση βλάβης, στον πίνακα
οργάνων εμφανίζεται η ένδειξη C,
συνοδευόμενη από ένα μήνυμα στην
οθόνη και μια ηχητική προειδο‐
ποίηση. Απευθυνθείτε σε έναν εξου‐ σιοδοτημένο διανομέα ή σε εξειδικευ‐μένο συνεργείο για έλεγχο του συστή‐
ματος.
Περιορισμοί συστήματοςΤο σύστημα μπορεί να μη λειτουργεί
σωστά όταν:
● Οταν η ταχύτητα του οχήματος μειωθεί κάτω από τα 60 χλμ/ώρα .
● Το παρμπρίζ δεν είναι καθαρό ή επηρεάζεται από ξένα αντικεί‐
μενα, π.χ. αυτοκόλλητα.
● Οδηγείτε σε δρόμους με στροφές
ή λοφώδεις διαδρομές.
● Κατά την οδήγηση τη νύχτα.
● Επικρατούν αντίξοες περιβαλλο‐ ντικές συνθήκες όπως έντονη
βροχόπτωση, χιόνι, άμεση
έκθεση στο φως του ήλιου ή
σκιές.● Ο αισθητήρας στο παρμπρίζ έχει καλυφθεί από χιόνι, πάγο,
λασπόχιονο, λάσπη, βρομιά, ή
εμποδίζεται λόγω ζημιάς στο
παρμπρίζ ή από ξένα αντικεί‐
μενα, π.χ. αυτοκόλλητα.
● Ο ήλιος είναι κόντρα στον φακό της κάμερας.
● Προπορευόμενα οχήματα σε κοντινή απόσταση.
● Οδήγηση σε δρόμους με πλάγια κλίση.
● Οδήγηση στο έρεισμα του δρόμου.
● Οδήγηση σε δρόμους με ισχνές διαγραμμίσεις λωρίδων κυκλο‐
φορίας.
● Ξαφνικές αλλαγές φωτισμού.
Το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργή‐ σει όταν δεν ανιχνευτούν διαγραμμί‐
σεις λωρίδων κυκλοφορίας.
Lane keep assist
Η λειτουργία Lane keep assist
συμβάλλει στην αποφυγή συγκρού‐
σεων λόγω ακούσιας εκτροπής από
τη λωρίδα. Η μπροστινή κάμεραπαρατηρεί τις διαγραμμίσεις λωρίδων
κυκλοφορίας ανάμεσα στις οποίες
κινείται το όχημα. Αν το όχημα
πλησιάσει στη διαγράμμιση της λωρί‐ δας κυκλοφορίας, το τιμόνι στρίβειελαφρά ώστε το όχημα να παραμείνει
μέσα στη λωρίδα του. Ο οδηγός θα
παρατηρήσει τότε το τιμόνι να στρίβει. Στρίψτε το τιμόνι προς την ίδια κατεύ‐
θυνση, αν δεν στρίψει όσο χρειάζεται
από το σύστημα. Στρίψτε το τιμόνι
προσεκτικά προς την αντίθετη κατεύ‐
θυνση, αν θέλετε να αλλάξετε λωρίδα.
Όταν το σύστημα επεμβαίνει στο
τιμόνι για να διορθώσει την πορεία
του οχήματος, η λυχνία a αναβο‐
σβήνει με κίτρινο χρώμα στον πίνακα
οργάνων.
Ένα μήνυμα προειδοποίησης στο
κέντρο πληροφοριών οδηγού,
συνοδευόμενο από μια ηχητική προει‐
δοποίηση, προειδοποιεί τον οδηγό
όταν απαιτείται η άμεση αντίδρασή
του.
Το σύστημα δεν ενεργοποιεί την
προειδοποίηση ακούσιας αλλαγής
λωρίδας, όταν τα φλας είναι αναμμένα και για 20 δευτερόλεπτα από τη
στιγμή που τα φλας θα σβήσουν.

220Οδήγηση και χρήσηΕπισήμανση
Το σύστημα μπορεί να απενεργο‐
ποιηθεί αν ανιχνεύσει λωρίδες που
είναι πολύ στενές, πολύ φαρδιές ή πολύ καμπυλωτές.
Πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω
προϋποθέσεις:
● η ταχύτητα του οχήματος πρέπει να κυμαίνεται από 65 έως
180 χλμ/ώρα
● ο οδηγός πρέπει να κρατά το τιμόνι και με τα δύο χέρια
● το αυτοκίνητο αλλάζει πορεία χωρίς παράλληλα να ανάψουν τα
φλας
● το Ηλεκτρονικό πρόγραμμα ευστάθειας είναι ενεργοποιημένο
αλλά δεν επενεργεί
● στο όχημα δεν υπάρχει συνδεδε‐ μένο τρέιλερ ή ηλεκτρική βάσηποδηλάτων
● η οδηγική συμπεριφορά είναι φυσιολογική (το σύστημα
ανιχνεύει δυναμικό στιλ οδήγη‐
σης, δηλ. πίεση στο πεντάλ
φρένων ή στο πεντάλ γκαζιού)● οι διαγραμμίσεις των λωρίδων κυκλοφορίας στον δρόμο είναι
ισχνές
● δεν χρησιμοποιείται εφεδρικός τροχός
● ο οδηγός πρέπει να οδηγεί ενεργά κατά τη διόρθωση
● το όχημα δεν κινείται σε κλειστή στροφή
Ενεργοποίηση
Αν το σύστημα είναι ενεργοποιημένο,
η λυχνία LED στο κουμπί Ó δεν
ανάβει. Για να ενεργοποιήσετε το
σύστημα όταν είναι απενεργοποιη‐
μένο, πατήστε το Ó.
Το σύστημα λειτουργεί όταν η ταχύ‐
τητα του αυτοκινήτου κυμαίνεται από
65 έως 180 χλμ/ώρα και στο
οδόστρωμα ανιχνεύονται διαγραμμί‐
σεις λωρίδων κυκλοφορίας. Ο οδηγός
πρέπει να κρατά το τιμόνι και με τα
δύο χέρια. Το Ηλεκτρονικό
πρόγραμμα ευστάθειας πρέπει να
είναι ενεργοποιημένο.
Η ενδεικτική λυχνία a αναβοσβήνει
με κίτρινο χρώμα κατά τη διόρθωση
της πορείας του οχήματος.
Αν ο οδηγός επιθυμεί να διατηρήσει
την πορεία του οχήματος, μπορεί να
αποτρέψει τη διόρθωση, κρατώντας
σταθερά το τιμόνι, π.χ. στη διάρκεια
ενός ελιγμού αποφυγής. Η διόρθωση
διακόπτεται, αν ο οδηγός ανάψει τα
φλας.
Η διόρθωση δεν ενεργοποιείται όταν
τα φλας είναι αναμμένα και για
20 δευτ. από τη στιγμή που τα φλας
θα σβήσουν.
Αν το σύστημα ανιχνεύσει ότι ο
οδηγός δεν κρατά το τιμόνι αρκετά
σφικτά στη διάρκεια μιας αυτόματης
διόρθωσης της πορείας, διακόπτει τη
διόρθωση. Ένα μήνυμα προειδοποίη‐ σης στο κέντρο πληροφοριών

Οδήγηση και χρήση221οδηγού, συνοδευόμενο από μια
ηχητική προειδοποίηση, προειδο‐
ποιεί τον οδηγό όταν απαιτείται η
άμεση αντίδρασή του.
Απενεργοποίηση
Για να απενεργοποιηθεί το σύστημα,
πατήστε και κρατήστε πατημένο το Ó.
Ως επιβεβαίωση ότι το σύστημα
απενεργοποιήθηκε, η λυχνία LED στο
κουμπί ανάβει. Στο κέντρο πληροφο‐
ριών οδηγού εμφανίζονται συμπαγείς γκρι γραμμές.
Σφάλμα Σε περίπτωση βλάβης, στον πίνακα
οργάνων εμφανίζονται οι ενδείξεις
a και C , συνοδευόμενες από ένα
μήνυμα στην οθόνη και μια ηχητική προειδοποίηση. Απευθυνθείτε σε
έναν εξουσιοδοτημένο διανομέα ή σε
εξειδικευμένο συνεργείο για έλεγχο του συστήματος.Περιορισμοί συστήματος
Η απόδοση του συστήματος μπορεί
να επηρεαστεί από:
● το παρμπρίζ δεν είναι καθαρό ή επηρεάζεται από ξένα αντικεί‐
μενα, π.χ. αυτοκόλλητα
● προπορευόμενα οχήματα σε κοντινή απόσταση
● δρόμους με πλάγια κλίση
● δρόμους με στροφές ή λοφώδεις διαδρομές
● τα ερείσματα του δρόμου
● ξαφνικές αλλαγές φωτισμού
● αντίξοες περιβαλλοντικές συνθή‐ κες, π.χ. έντονη βροχόπτωση ή
χιονόπτωση
● τροποποιήσεις του οχήματος, π.χ. ελαστικά
Απενεργοποιήστε το σύστημα, αν δεν
λειτουργεί σωστά λόγω σημαδιών
από πίσσα, σκιών, ρωγμών στο
οδόστρωμα, προσωρινών διαγραμμί‐
σεων ή διαγραμμίσεων οδικών έργωνή άλλων τέτοιων ατελειών.9 Προειδοποίηση
Πρέπει να έχετε πάντοτε την
προσοχή σας στραμμένη στο
δρόμο και να διατηρείτε το όχημα στο σωστό σημείο μέσα στη
λωρίδα, διαφορετικά μπορεί να
προκληθεί ζημιά στο όχημα, τραυ‐ ματισμός ή θάνατος.
Το σύστημα Lane keep assist δεν
κατευθύνει συνεχώς το όχημα.
Το σύστημα μπορεί να μη διατη‐
ρήσει το όχημα μέσα στη λωρίδα ή να μην ενεργοποιήσει προειδο‐ποίηση, ακόμη κι αν ανιχνευτεί
διαγράμμιση λωρίδας κυκλοφο‐
ρίας.
Η κατεύθυνση του οχήματος από
το Lane keep assist μπορεί να μην
επαρκεί για να αποφευχθεί η
εκτροπή από τη λωρίδα.
Το σύστημα μπορεί να μην
ανιχνεύσει ότι ο οδηγός δεν κρατά
το τιμόνι λόγω εξωτερικών παρα‐
γόντων, όπως η κατάσταση και η επιφάνεια του οδοστρώματος καιοι καιρικές συνθήκες. Ο/η οδηγός

222Οδήγηση και χρήσηέχει την πλήρη ευθύνη για τον
έλεγχο του οχήματος και πρέπει να
έχει πάντοτε τα χέρια του/της στο
τιμόνι ενώ οδηγεί.
Αν χρησιμοποιήσετε το σύστημα ενώ ρυμουλκείτε τρέιλερ ή σε
ολισθηρό οδόστρωμα, μπορεί να
χάσετε τον έλεγχο του οχήματος
και να προκληθεί σύγκρουση.
Απενεργοποιήστε το σύστημα.
Ειδοποίηση οδηγού
Το σύστημα προειδοποίησης οδηγού παρακολουθεί τη διάρκεια οδήγησης
και την εγρήγορση του οδηγού. Η
επιτήρηση της εγρήγορσης του
οδηγού βασίζεται στις διαφορές
ανάμεσα στην πορεία του οχήματος
ως προς τις διαγραμμίσεις των λωρί‐
δων κυκλοφορίας.
9 Προειδοποίηση
Το σύστημα δεν μπορεί να υποκα‐
ταστήσει την ανάγκη για εγρή‐
γορση από την πλευρά του
οδηγού. Συνιστάται να κάνετε ένα
διάλειμμα μόλις αισθανθείτε
κουρασμένοι ή τουλάχιστον κάθε δύο ώρες. Μην οδηγείτε όταν
νιώθετε κουρασμένοι.
Ενεργοποίηση ή
απενεργοποίηση
Μπορείτε να ενεργοποιήσετε ή να
απενεργοποιήσετε το σύστημα στην
εξατομίκευση οχήματος 3 119.
Η κατάσταση του συστήματος παρα‐ μένει στη μνήμη, όταν κλείσει ο διακό‐
πτης ανάφλεξης.
Ειδοποίηση διάρκειας οδήγησης
Ο οδηγός ειδοποιείται με μια αναδυό‐ μενη ένδειξη υπενθύμισης € στο
Κέντρο πληροφοριών οδηγού ταυτό‐
χρονα με μια ηχητική ένδειξη, αν δεν
έχει κάνει διάλειμμα μετά από 2 ώρες
συνεχούς οδήγησης με ταχύτητα
πάνω από τα 65 χλμ/ώρα. Η ειδο‐
ποίηση επαναλαμβάνεται κάθε μία
ώρα, μέχρι το όχημα να σταματήσει,
ανεξάρτητα από τις αυξομειώσεις
ταχύτητας του οχήματος.
Η μέτρηση για την ειδοποίηση της
διάρκειας οδήγησης μηδενίζεται, όταν
ο διακόπτης ανάφλεξης κλείσει επί
μερικά λεπτά.
Ανίχνευση υπνηλίας οδηγού Το σύστημα παρακολουθεί το
επίπεδο εγρήγορσης του οδηγού. Μια
κάμερα στο επάνω μέρος του
παρμπρίζ ανιχνεύει διακυμάνσεις
στην πορεία του οχήματος ως προς
τις διαγραμμίσεις των λωρίδων κυκλο‐ φορίας. Αυτό το σύστημα ενδείκνυται
για δρόμους ταχείας κυκλοφορίας
(ταχύτητα πάνω από 65 χλμ/ώρα).
Αν η πορεία του οχήματος δηλώνει
υπνηλία ή έλλειψη προσοχής από τον οδηγό, το σύστημα ενεργοποιεί την
ειδοποίηση πρώτου επιπέδου. Ο
οδηγός ειδοποιείται με ένα μήνυμα και ένα ηχητικό σήμα.
Μετά από τις ειδοποιήσεις πρώτου
επιπέδου, το σύστημα ενεργοποιεί
μια νέα ειδοποίηση με ένα μήνυμα
παράλληλα με ένα πιο έντονο ηχητικό
σήμα.