Page 281 of 343

Φροντίδα οχήματος279Χαρακτηρισμός ελαστικών
Π.χ. 215/60 R 16 95 H215:Πλάτος ελαστικού, mm60:λόγος εγκάρσιας διατομής
(ύψος προς πλάτος ελαστι‐
κού), %R:τύπος λινών: Radial (Ακτινικά)RF:τύπος: RunFlat16:διάμετρος ζάντας, ίντσες95:δείκτης φορτίου, π.χ. το 95
αντιστοιχεί σε 690 kgH:γράμμα δείκτη ταχύτητας
Γράμμα δείκτη ταχύτητας:
Q:έως 160 km/hS:έως 180 km/hT:έως 190 km/hH:έως 210 km/hV:έως 240 km/hW:έως 270 km/h
Επιλέξτε ελαστικό κατάλληλο για τη
μέγιστη ταχύτητα του οχήματός σας.
Η μέγιστη ταχύτητα μπορεί να επιτευ‐ χθεί στο απόβαρο με τον οδηγό
( 75 κιλά) συν 125 κιλά ωφέλιμου φορ‐
τίου. Ο προαιρετικός εξοπλισμός
μπορεί να μειώσει τη μέγιστη ταχύ‐ τητα του οχήματος.
Επιδόσεις 3 315.
Ελαστικά μονής κατεύθυνσης Τοποθετήστε τα ελαστικά μονής κα‐
τεύθυνσης έτσι, ώστε να περιστρέφο‐
νται προς την κατεύθυνση οδήγησης. Η φορά κύλισης επισημαίνεται με ένα
σύμβολο (π.χ. ένα βέλος) στο πλευ‐ ρικό τοίχωμα του ελαστικού.
Πίεση ελαστικών
Ελέγχετε την πίεση των ελαστικών
όταν είναι κρύα, κάθε 14 ημέρες του‐
λάχιστον και πριν από μεγάλα ταξίδια.
Μην ξεχνάτε τον εφεδρικό τροχό.
Αυτό ισχύει επίσης για τα οχήματα με
σύστημα παρακολούθησης πίεσης
ελαστικών.
Ξεβιδώστε το καπάκι της βαλβίδας.
Πίεση ελαστικών 3 322.
Στην ετικέτα πληροφοριών πίεσης
ελαστικών στο πλαίσιο της μπροστι‐
νής αριστερής ή δεξιάς πόρτας ανα‐
γράφονται τα εργοστασιακά ελαστικά
και οι αντίστοιχες πιέσεις ελαστικών.
Η πίεση ελαστικών ισχύει για κρύα
ελαστικά. Ισχύουν επίσης για θερινά
και χειμερινά ελαστικά.
Φουσκώνετε πάντοτε τον εφεδρικό
τροχό στη συνιστώμενη πίεση για
πλήρες φορτίο.
Η πίεση ελαστικών ECO χρησιμο‐ ποιείται για να επιτευχθεί η ελάχιστη
δυνατή κατανάλωση καυσίμου.
Page 282 of 343

280Φροντίδα οχήματοςΕάν η πίεση των ελαστικών είναι λαν‐
θασμένη, ενδέχεται να διακυβευτεί η
ασφάλεια, ο χειρισμός του οχήματος,
η άνεση και η οικονομία καυσίμου και να αυξηθεί η φθορά των ελαστικών.
Οι πιέσεις ελαστικών διαφέρουν ανά‐
λογα με τον εξοπλισμό. Για τη σωστή
πίεση ελαστικών, ακολουθήστε την
παρακάτω διαδικασία:
1. Εντοπίστε τον κωδικό αναγνώρι‐ σης του κινητήρα. Στοιχεία κινη‐
τήρα 3 312.
2. Εντοπίστε το σχετικό ελαστικό.
Στους πίνακες πιέσεων ελαστικών
αναγράφονται όλοι οι πιθανοί συν‐
δυασμοί ελαστικών 3 322.
Για τα ελαστικά που είναι εγκεκριμένα
για το όχημά σας, ανατρέξτε στο Πι‐
στοποιητικό Συμμόρφωσης ΕΟΚ που
παρέχεται με το όχημά σας ή στην
άδεια κυκλοφορίας του οχήματος.
Ο οδηγός είναι υπεύθυνος για τη σω‐ στή ρύθμιση της πίεσης ελαστικών.9 Προειδοποίηση
Εάν η πίεση είναι πολύ χαμηλή,
μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική υπερθέρμανση των ελαστικών και
εσωτερική ζημιά, με κίνδυνο να
σχιστεί το πέλμα ή ακόμη και να
κλατάρει το ελαστικό σε υψηλές
ταχύτητες.
9 Προειδοποίηση
Για συγκεκριμένα ελαστικά η συνι‐
στώμενη πίεση ελαστικών, όπως
υποδεικνύεται στο πίνακα πιέ‐
σεων ελαστικών, μπορεί να υπερ‐
βαίνει τη μέγιστη πίεση ελαστικού,
που υποδεικνύεται πάνω στο ελα‐
στικό. Ποτέ μην υπερβαίνετε τη μέ‐ γιστη πίεση ελαστικών, που υπο‐
δεικνύεται πάνω στο ελαστικό.
Εάν η πίεση ελαστικών σε ένα όχημα
με σύστημα παρακολούθησης πίεσης
ελαστικών πρέπει να αυξηθεί ή να
μειωθεί, κλείστε το διακόπτη ανάφλε‐
ξης. Μετά τη ρύθμιση της πίεσης ελα‐
στικών, ανοίξτε το διακόπτη ανάφλε‐
ξης και επιλέξτε την κατάλληλη ρύθ‐
μιση στη σελίδα Φορτίο ελαστικών
στο κέντρο πληροφοριών οδηγού,
3 130.
Εξάρτηση από τη θερμοκρασία Η πίεση των ελαστικών εξαρτάται από τη θερμοκρασία του ελαστικού. Κατά
την οδήγηση, η θερμοκρασία και η
πίεση του ελαστικού αυξάνονται. Οι
τιμές πίεσης ελαστικών, που αναγρά‐
φονται στην ετικέτα πληροφοριών
ελαστικών και τον πίνακα πιέσεων
ελαστικών, ισχύουν για κρύα ελα‐
στικά, δηλ. στους 20 °C.
Η πίεση αυξάνεται κατά 10 kPa περί‐
που, κάθε φορά που η θερμοκρασία
αυξάνεται 10 °C. Αυτό πρέπει να το
λάβετε υπόψη σας όταν τα ελαστικά
που ελέγχετε είναι ζεστά.
Η τιμή πίεσης ελαστικών που εμφανί‐
ζεται στο κέντρο πληροφοριών οδη‐
γού είναι η πραγματική πίεση των ελα‐
στικών. Όταν το ελαστικό είναι κρύο,
η πίεσή του θα είναι χαμηλότερη -
αυτό δεν αποτελεί ένδειξη ότι χάνει
αέρα.
Page 283 of 343

Φροντίδα οχήματος281Σύστημα παρακολούθησηςπίεσης ελαστικών
Το σύστημα παρακολούθησης πίε‐
σης ελαστικών (TPMS) ελέγχει την
πίεση και των τεσσάρων ελαστικών
μία φορά το λεπτό όταν το όχημα
υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο τα‐
χύτητας.Προσοχή
Το σύστημα παρακολούθησης
πίεσης ελαστικών προειδοποιεί μόνο για χαμηλή πίεση ελαστικού,δεν υποκαθιστά την τακτική συν‐
τήρηση των ελαστικών από τον
οδηγό.
Όλοι οι τροχοί πρέπει να διαθέτουν
αισθητήρες πίεσης και τα ελαστικά να
είναι φουσκωμένα στην καθορισμένη
πίεση.
Επισήμανση
Στις χώρες που το σύστημα παρα‐
κολούθησης πίεσης ελαστικών είναι
υποχρεωτικό από το νόμο, η χρήση
τροχών χωρίς αισθητήρες πίεσης θα ακυρώσει την έγκριση τύπου του
οχήματος.
Η τρέχουσα πίεση των ελαστικών εμ‐ φανίζεται στο μενού Vehicle
Information Menu (Μενού
πληροφοριών οχήματος) του κέντρου
πληροφοριών οδηγού.
Το μενού μπορεί να επιλεγεί με τα
κουμπιά του μοχλοδιακόπτη σημάτων
στροφής.
Πατήστε MENU, για να επιλέξετε το
Vehicle Information Menu (Μενού
πληροφοριών οχήματος) X .
Περιστρέψτε τον περιστροφικό διακό‐
πτη για να επιλέξετε το σύστημα πα‐
ρακολούθησης πίεσης ελαστικών.
Η κατάσταση του συστήματος και οι
προειδοποιήσεις πίεσης επισημαίνο‐
νται με ένα μήνυμα στο οποίο αναβο‐
σβήνει το αντίστοιχο ελαστικό στο κέ‐
ντρο πληροφοριών οδηγού.
Το σύστημα λαμβάνει υπόψη του τη
θερμοκρασία των ελαστικών για τις
προειδοποιήσεις.
Page 284 of 343

282Φροντίδα οχήματος
Αν ανιχνευτεί χαμηλή πίεση ελαστι‐
κού, επισημαίνεται από την ενδεικτική
λυχνία w 3 127.
Εάν ανάψει η λυχνία w, σταματήστε
το συντομότερο δυνατόν και φουσκώ‐
στε τα ελαστικά όπως συνιστάται
3 322.
Εάν η ένδειξη w αναβοσβήνει επί
60-90 δευτερόλεπτα και, στη συνέχεια παραμένει αναμμένη, υπάρχει βλάβη
στο σύστημα. Απευθυνθείτε σε ένα
συνεργείο.
Μετά το φούσκωμα των ελαστικών, μπορεί να χρειαστεί να οδηγήσετε λίγο το αυτοκίνητο, για να ενημερω‐θούν οι τιμές πίεσης ελαστικών στο
κέντρο πληροφοριών οδηγού. Σε
αυτό το διάστημα μπορεί να ανάψει η
λυχνία w.
Αν ανάψει η λυχνία w σε χαμηλότερες
θερμοκρασίες και σβήσει αφότου
οδηγήσετε το αυτοκίνητο για λίγο,
αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη χα‐
μηλής πίεσης στα ελαστικά. Ελέγξτε την πίεση των ελαστικών.
Μηνύματα οχήματος 3 137.
Εάν πρέπει να μειώσετε ή να αυξή‐
σετε την πίεση των ελαστικών, κλείστε
το διακόπτη ανάφλεξης.
Τοποθετείτε μόνο ελαστικά με αισθη‐ τήρες πίεσης, διαφορετικά η πίεση
των ελαστικών δεν θα εμφανίζεται και
η λυχνία w παραμένει συνεχώς αναμ‐
μένη.
Ο προσωρινός εφεδρικός τροχός δεν
διαθέτει αισθητήρες πίεσης. Το σύ‐
στημα παρακολούθησης πίεσης ελα‐
στικών δεν είναι λειτουργικό για τους
συγκεκριμένους τροχούς. Ανάβει η
ενδεικτική λυχνία w. Το σύστημα πα‐
ραμένει λειτουργικό για τους υπόλοι‐
πους τρεις τροχούς.Η χρήση κιτ επισκευής ελαστικού
υγρού τύπου που διατίθενται στο
εμπόριο μπορεί να επηρεάσει αρνη‐
τικά τη λειτουργία του συστήματος.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κιτ επι‐ σκευής εγκεκριμένα από το εργοστά‐
σιο.
Με τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών
ή όταν βρίσκεστε κοντά σε εγκαταστά‐ σεις που χρησιμοποιούν παρόμοιες
ραδιοσυχνότητες, μπορεί να προκλη‐
θούν παρεμβολές στο σύστημα πα‐
ρακολούθησης πίεσης ελαστικών.
Κάθε φορά που αντικαθιστάτε τα ελα‐
στικά, οι αισθητήρες του συστήματος
παρακολούθησης πίεσης ελαστικών
πρέπει να αφαιρούνται και να υπο‐ βάλλονται σε σέρβις. Για το βιδωτό αι‐ σθητήρα: αντικαταστήστε το σώμα
της βαλβίδας και το στεγανοποιητικό
δακτύλιο. Για τον κουμπωτό αισθη‐
τήρα: αντικαταστήστε ολόκληρο το
στέλεχος της βαλβίδας.
Κατάσταση φόρτωσης οχήματος Ρυθμίστε την πίεση των ελαστικών
ανάλογα με το φορτίο σύμφωνα με
την ετικέτα πληροφοριών ελαστικών ή τον πίνακα πιέσεων ελαστικών
Page 285 of 343

Φροντίδα οχήματος2833 322 και επιλέξτε την κατάλληλη
ρύθμιση στο μενού Φορτίο
ελαστικών στο κέντρο πληροφοριών
οδηγού 3 130. Αυτή η ρύθμιση απο‐
τελεί αναφορά για τις προειδοποιή‐
σεις πίεσης ελαστικών.
Το μενού Tyre Load (Φορτίο
ελαστικών) εμφανίζεται μόνο, αν το
όχημα βρίσκεται σε στάση και το χει‐
ρόφρενο είναι τραβηγμένο. Σε οχή‐
ματα με αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων ο επιλογέας ταχυτήτων πρέπει να βρί‐
σκεται στη θέση P.Επιλέξτε:
● Light (Λυχνία) για πίεση άνεσης
έως 3 άτομα.
● Eco για πίεση Eco έως 3 άτομα.
● Max (Μέγ.) για πλήρες φορτίο.
Διαδικασία αντιστοίχισης των
αισθητήρων πίεσης ελαστικών
Κάθε αισθητήρας πίεσης ελαστικού
έχει έναν μοναδικό κωδικό αναγνώρι‐
σης. Ο κωδικός αναγνώρισης πρέπει
να αντιστοιχιστεί στη νέα θέση του
τροχού μετά την εναλλαγή θέσεων
των ελαστικών του οχήματος ή την αλ‐ λαγή ολόκληρου του σετ τροχών και
αν έχει προηγηθεί αντικατάσταση
ενός ή περισσότερων αισθητήρων
πίεσης ελαστικών. Επίσης, η διαδικα‐
σία αντιστοίχισης των αισθητήρων πίεσης ελαστικών πρέπει να πραγμα‐
τοποιείται μετά από αντικατάσταση
του εφεδρικού τροχού με κανονικό
ελαστικό που φέρει αισθητήρα πίεσης
ελαστικού.
Η λυχνία βλάβης w και το μήνυμα
προειδοποίησης ή ο κωδικός πρέπει
να σβήσουν στον επόμενο κύκλο ανά‐ φλεξης. Η αντιστοίχιση των αισθητή‐ρων στις θέσεις των τροχών πραγμα‐
τοποιείται μέσω του εργαλείου επανε‐ κμάθησης με την εξής σειρά: μπρο‐
στινός αριστερός τροχός, μπροστινός
δεξιός τροχός, πίσω δεξιός τροχός και πίσω αριστερός τροχός. Το φλας στην
τρέχουσα θέση ενεργοποίησης ανά‐ βει μέχρι να αντιστοιχιστεί ο αισθητή‐
ρας.
Απευθυνθείτε στο συνεργείο της πε‐
ριοχής σας για σέρβις ή για να αγο‐
ράσετε το εργαλείο επανεκμάθησης.
Έχετε περιθώριο δύο λεπτών για την
αντιστοίχιση της θέσης του πρώτου
τροχού, και πέντε λεπτών συνολικά
για την αντιστοίχιση των θέσεων και
των τεσσάρων τροχών. Αν απαιτείται
περισσότερος χρόνος, η διαδικασία
συμφωνίας σταματά και πρέπει να
επανεκκινήσει.
Η διαδικασία αντιστοίχισης των αι‐
σθητήρων πίεσης ελαστικών είναι η
εξής:
1. Τραβήξτε το χειρόφρενο.
2. Ανοίξτε το διακόπτη ανάφλεξης.
3. Στα οχήματα με αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων: μετακινήστε τον επιλο‐γέα ταχυτήτων στη θέση P.
Page 286 of 343

284Φροντίδα οχήματοςΣτα οχήματα με μηχανικό κιβώτιο
ταχυτήτων: επιλέξτε νεκρά.
4. Πατήστε το MENU στον μοχλοδια‐
κόπτη των φλας για να επιλέξετε
το Vehicle Information Menu
(Μενού πληροφοριών οχήματος)
στο κέντρο πληροφοριών οδηγού.
5. Περιστρέψτε τον περιστροφικό διακόπτη για να πραγματοποιή‐
σετε κύλιση στο μενού πίεσης ελα‐
στικών.
6. Πατήστε το SET/CLR για να αρχί‐
σει η διαδικασία αντιστοίχισης αι‐
σθητήρων. Πρέπει να εμφανιστεί
ένα μήνυμα που να σας ζητά να
αποδεχθείτε τη διαδικασία.
7. Πατήστε το SET/CLR ξανά για να
επιβεβαιώσετε την επιλογή. Η
κόρνα ηχεί δύο φορές υποδει‐
κνύοντας ότι ο δέκτης βρίσκεται σε
λειτουργία επανεκμάθησης.
8. Ξεκινήστε με τον μπροστινό αρι‐ στερό τροχό.
9. Τοποθετήστε το εργαλείο επανε‐ κμάθησης έναντι του πλευρικού
τοιχώματος ελαστικού, κοντά στο
στέλεχος της βαλβίδας. Στη συνέ‐
χεια πατήστε το κουμπί για ναενεργοποιήσετε τον αισθητήρα
πίεσης ελαστικού. Ακούγεται ένας σύντομος ήχος από την κόρνα ωςεπιβεβαίωση ότι ο κωδικός ανα‐
γνώρισης αισθητήρα έχει αντιστοι‐
χιστεί στη θέση του συγκεκριμέ‐
νου τροχού.
10. Συνεχίστε με τον μπροστινό δεξιό τροχό και επαναλάβετε τη διαδι‐
κασία στο Βήμα 9.
11. Συνεχίστε με τον πίσω δεξιό τροχό
και επαναλάβετε τη διαδικασία
στο Βήμα 9.
12. Συνεχίστε με τον πίσω αριστερό τροχό και επαναλάβετε τη διαδι‐
κασία στο Βήμα 9. Η κόρνα ηχεί
δύο φορές ως ένδειξη ότι ο κωδι‐
κός αναγνώρισης αισθητήρα έχει
αντιστοιχηθεί με το πίσω αριστερό
ελαστικό και ότι η διαδικασία αντι‐ στοίχισης των αισθητήρων πίεσης ελαστικών δεν είναι πλέον ενεργή.
13. Κλείστε το διακόπτη ανάφλεξης.14. Ρυθμίστε την πίεση και των τεσ‐ σάρων ελαστικών στη συνιστώ‐
μενη τιμή πίεσης αέρα, όπως ανα‐ γράφεται στην ετικέτα πιέσεων
ελαστικών.
15. Διασφαλίστε ότι η κατάσταση φορτίου ελαστικού έχει οριστεί
σύμφωνα με την επιλεγμένη πίεση
3 130.
Βάθος πέλματος
Ελέγχετε το βάθος πέλματος σε τακτά
χρονικά διαστήματα.
Για λόγους ασφαλείας, τα ελαστικά
πρέπει να αντικαθίστανται εάν το βά‐
θος πέλματος μειωθεί κάτω από τα
2-3 mm (4 mm για τα χειμερινά ελα‐
στικά).
Για λόγους ασφαλείας, συνιστάται το
βάθος πέλματος μεταξύ των δύο ελα‐
στικών σε έναν άξονα να μην διαφέρει περισσότερο από 2 mm.
Page 287 of 343

Φροντίδα οχήματος285
Το πέλμα έχει μειωθεί μέχρι το ελάχι‐
στο βάθος που προβλέπεται από το
νόμο (1,6 mm) όταν η φθορά έχει φτά‐ σει μέχρι έναν από τους δείκτες φθο‐
ράς (TWI). Η θέση τους επισημαίνεται από σημάδια στο πλευρικό τοίχωμα
του ελαστικού.
Εάν η φθορά στα μπροστινά ελαστικά
είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι στα πίσω,
εναλλάσσετε ανά διαστήματα τα
μπροστινά με τα πίσω ελαστικά. Βε‐ βαιωθείτε ότι η φορά περιστροφής
των τροχών παραμένει η ίδια.
Τα ελαστικά παλιώνουν ακόμη κι αν
δεν χρησιμοποιούνται. Σας συνι‐
στούμε να αντικαθιστάτε τα ελαστικά
κάθε 6 χρόνια.
Αλλαγή διάστασης
ελαστικού και ζάντας
Εάν χρησιμοποιηθούν ελαστικά με
διαστάσεις διαφορετικές από αυτές
των εργοστασιακών ελαστικών, μπο‐
ρεί να χρειαστεί επαναπρογραμματι‐
σμός του ταχύμετρου και τις ονομα‐
στικής πίεσης των ελαστικών, καθώς
και άλλες τροποποιήσεις στο όχημα.
Εάν επιλέξετε ελαστικά διαφορετικών
διαστάσεων, αντικαταστήστε την ετι‐
κέτα πιέσεων ελαστικών.9 Προειδοποίηση
Η χρήση ακατάλληλων ελαστικών
ή ζαντών μπορεί να οδηγήσει σε
ατύχημα και να ακυρώσει την
έγκριση τύπου του οχήματος.
Τάσια
Πρέπει να χρησιμοποιούνται τα τάσια και τα ελαστικά που έχουν εγκριθεί
από το εργοστάσιο για το αντίστοιχο
όχημα και που πληρούν όλες τις προ‐
διαγραφές των σχετικών συνδυα‐
σμών ζάντας-ελαστικού.
Εάν χρησιμοποιηθούν μη εγκεκρι‐
μένα τάσια και ελαστικά, δεν πρέπει
να έχουν προστατευτικό προεξέχον
χείλος.
Τα τάσια δεν πρέπει να εμποδίζουν
την ψύξη των φρένων.9 Προειδοποίηση
Εάν χρησιμοποιηθούν ακατάλ‐
ληλα ελαστικά ή τάσια, μπορεί να
προκληθεί ξαφνική απώλεια πίε‐
σης και, κατά συνέπεια, ατύχημα.
Οχήματα με σιδερένιες ζάντες: Όταν
χρησιμοποιείτε ασφαλιζόμενα παξι‐
μάδια τροχών, μην τοποθετείτε τάσια.
Page 288 of 343

286Φροντίδα οχήματοςΑντιολισθητικές αλυσίδες
Η χρήση αντιολισθητικών αλυσίδων
επιτρέπεται μόνο στους μπροστινούς τροχούς.
Χρησιμοποιείτε πάντοτε αλυσίδες με
λεπτούς κρίκους οι οποίες δεν προ‐
σθέτουν περισσότερα από 10 mm στο πέλμα και στην εσωτερική πλευρά του ελαστικού (μαζί με την κλειδαριά της
αλυσίδας).
9 Προειδοποίηση
Τυχόν ζημιά μπορεί να προκαλέ‐
σει κλατάρισμα του ελαστικού.
Η χρήση αντιολισθητικών αλυσίδων
επιτρέπεται μόνο σε ελαστικά διαστά‐
σεων 215/60 R16 και 225/50 R17.
Μην τοποθετείτε αντιολισθητικές αλυ‐ σίδες στον εφεδρικό τροχό ανάγκης.
Κιτ επισκευής ελαστικού
Τυχόν μικρές ζημιές στο πέλμα του
ελαστικού μπορούν να επιδιορθω‐
θούν με το κιτ επισκευής ελαστικού.
Μην αφαιρείτε τα ξένα σώματα από τα
ελαστικά.
Ζημιά μεγαλύτερη από 4 mm ή στο
πλευρικό τοίχωμα του ελαστικού δεν
μπορεί να επιδιορθωθεί με το κιτ επι‐
σκευής ελαστικού.9 Προειδοποίηση
Μην οδηγείτε με ταχύτητα μεγαλύ‐
τερη από 80 km/h.
Μην το χρησιμοποιείτε για μεγάλο
διάστημα.
Μπορεί να επηρεαστεί η διεύ‐
θυνση και ο χειρισμός.
Εάν κλατάρει κάποιο ελαστικό:
Τραβήξτε το χειρόφρενο και επιλέξτε
πρώτη, όπισθεν ή P.
Το κιτ επισκευής ελαστικού βρίσκεται
στην αριστερή πλευρά του χώρου των
αποσκευών, πίσω από ένα κάλυμμα.
1. Αφαιρέστε το κιτ επισκευής ελα‐ στικών από τη θήκη.
2. Αφαιρέστε το συμπιεστή.