Jeśli lampka kontrolna układu ABS pozo-
staje w łączona lub zapala się podczas
jazdy, oznacza to, \be część układu hamul-
cowego odpowiedzialna za zapobieganie
blokowaniu s ię kół podczas hamowania
nie działa prawidłowo i wymagana jest
naprawa. Jednak konwencjonalny układ
hamulcowy będzie nadal działał normal-
nie, o ile nie świeci się lampka kontrolna
hamulców.W przypadku, gdy lampka kontrolna
układu ABS nie gaśnie, nale\by jak na j-
szybciej wykona ć przegląd układu ha-
mulcowego, aby za pewnić prawidłowe
działanie układu ABS. Jeśli lampka
ABS nie zapala się po włączeniu za-
płonu, nale\by jak najszybciej wymienić
jej \barówkę.
W przypadku, gdy świeci się zarówno
lampka kontrolna hamulców jak i
lampka kontrolna układu ABS, układ
ABS i układ elektronicznego rozdziału
sił hamowania (EBD) nie działają. Wy-
magana jest niezwłoczna naprawa
układu ABS. Skontaktowa ć się zauto-
ryzowanym dealerem. Podczas jazdy z
prędkością przekrac za-
jącą 11 km/h mo\bna usłyszeć cha rakte-
rystyczny d źwięk klikania oraz pewne
powiązane z tym hałasy silnika. Dźwięki
te powstają podczas cyklicznej samo-
kontroli układu ma jącej na celu weryfi-
kację prawidłowego działania układu
ABS. Taka samokontrola następuje po
ka\bdym uruchomieniu pojazdu, gdy p o-
jazd przekroczy prędkość 11 km/h.
Układ ABS uaktywnia się w trakcie ha-
mowania w określonych warunkach dro-
gowych i hamowania. Warunki sprzyja-
jące aktywacji układu ABS obejmują lód,
śnieg, \bwir, wyboje, tory kolejowe, luźne
zanieczyszczenia lub gwałtowne hamo-
wanie.W trakcie aktywnego działania układu
ABS mogą równie\b występować nastę -
pujące zjawiska:
• Praca silnika ABS (mo\be kontynuo-
wa ć pracę przez krótki czas po zatrzy-
maniu)
• d źwięk klikania zaworów elektromag -
netycznych, • pulsowanie pedału hamulca,
• nieznaczne wpadanie lub odbijanie
pedału hamulca na końcu jego skoku.
Są to normalne przejawy działania
układu ABS.
OSTRZEŻENIE!
Układ ABS zawiera zaawansowane
podzespoły elektroniczne, które mogą
być podatne na zakłócenia wynikające
z nieprawidłowego monta\bu lub zbyt
wysokiej mocy urządzeń radiowych.
Takie zakłócenia potencjalnie mogą
być przyczyną utraty mo\bliwości za-
działania układu ABS. Monta\b tego
typu sprzętu powinien być przepro wa-
dzany przez odpowiednio wykwalifi-
kowanych specjalistów.
Wszystkie koła i opony pojazdu mus zą
być tego samego typu i rozmiaru, a
opony muszą być odpowiednio nap om-
powane, aby sygnały odczytywane przez
komputer były precyzyjne.
166
ELEKTRONICZNY
UKŁAD KONTROLI
HAMULCÓW
Pojazdmo\be być wyposa\bony w opcjo-
nalny zaawansowany elektroniczny
układu kontroli hamulców, który obej-
muje układ zapobiega jący blokowaniu
kół podczas hamowania (ABS), układ
kontroli trakcji (TCS), układ wsp oma-
gania hamulców (BAS) oraz układ sta-
bilizacji toru jazdy (ESC). Wszystkie te
układy działa ją wspólnie w celu zwięk -
szenia sta bilności i kontroli w ró\bnych
warunkach jazdy, a wspólnie określa się
je mianem ESC.
UKŁAD ZAPOBIEGAJĄCY
BLOKOWANIU KÓŁ PRZY
HAMOWANIU (ABS)
Ten układ pomaga kierowcy utrzymy-
wa ć kontrolę nad pojazdem podczas
hamowania przy niekorzystnych wa run-
kach drogowych. Układ kontroluje c iś\f
nienie hydrauliczne w układzie hamul-
cowym, zapobiega jąc blokowaniu się
kół, aby w miarę mo\bliwości nie docho-
dziło do p oślizgów w trakcie hamowania na śliskiej nawierzchni. Więcej
informa-
cji znajduje s ię w części Układ ABS”
rozdziału Uruchamianie i obsługa”.
UKŁAD KONTROLI
TRAKCJI (TCS)
Układ ten monitoruje obroty ka\bdego
koła napędowego. W przypadku wykry-
cia p oślizgu koła, ślizgające się koło(-a)
jest (s ą) hamowane i obni\bana jest moc
silnika w celu zapewnienia większej sta-
bilności i lepszego przyspieszenia.
Układ TCS funkcjonuje podobnie do
mechanizmu ró\bnicowego o kontrolo-
wanym p oślizgu – kontroluje poślizg kół
na osiach napędowych. Jeśli jedno z kół
na osi napędowej kręci się szybciej ni\b
drugie, układ przyhamowuje ślizgające
się koło. Pozwala to na przekazanie
większego momentu obrotowego silnika
na koło, które nie ma poślizgu. Funkcja
ta pozostaje aktywna, nawet gdy układy
TCS i ESC są w trybie częściowego
wyłączenia. Więcej informacji znajduje
się w części Elektroniczny układ sta bili-
zacji toru jazdy (ESC)” niniejszej in-
strukcji. UKŁAD WSPOMAGANIA
HAMULCÓW (BAS)
Układ BAS został opracowany, aby op-
tymalizowa
ć wydajność hamulców p o-
jazdu podczas manewrów gwałtownego
hamowania. Układ wykrywa sytuacje
ob ejmujące gwałtowne hamowanie, od-
c zytując prędkość i stopień włączenia
hamulców, a następnie generuje opty-
malne c iśnienie w układzie hamulc o-
wym. Mo\be to przyczynić się do skróce
OSTRZEŻENIE!
• Układ BAS nie mo\be powstrzymy-
wa ć praw fizyki oddziałujących na
pojazd i nie mo\be zwiększać mo\bli\f
wości hamowania pojazdem ponad
poziom wynikający ze stanu hamul-
ców, ogumienia i przyczep ności.
•Układ BAS nie mo\be zapobiegać ko-
lizjom, w tym wypadkom wynika ją\f
cym z nadmiernej prędkości na zakrę -
tach, zbyt małej od ległości od pojazdu
poprzedzającego lub hydroplaningu.• Mo\bliwości pojazdu wyposa\bonego w układ BAS nie wolno wykorzysty-
wa ć w bezmyślny lub niebezpieczny
sposób, nara\bając tym samym bez -
piecz eństwo osób w pojeździe oraz
poza nim. ELEKTRONICZNY UKŁAD
STABILIZACJI TORU
JAZDY (ESC)
Układ ten poprawia kontrolę i stabilność
kierunkową w ró\bnych warunkach
jazdy. Koryguje nadsterowność i p
odste-
ro wność pojazdu poprzez wyhamo wy-
wanie odpowiednich kół. W celuutrzy-
mania pojazdu na \bądanej ście\bce mo\be
równie\b być ograniczana moc silnika.
Układ ESC wykorzystuje czujniki za-
montowane w p ojeździe do ustalania za-
mierzonego przez kierow cę toru jazdy i
porównuje go z rzeczywistym torem
jazdy. Gdy rzeczywisty tor jazdy nie z ga-
dza s ię z torem zamierzonym, układ
ESC włącza hamulec odpowiedniego
koła, przeciwdziałając w ten sposób
nadsterowności lub podsterowności.
• Nadsterowność to sytuacja, w której pojazd skręca bardziej ni\b wynika to z
poło\benia kierownicy.
• Podsterowność to sytuacja, w której pojazd skręca mniej ni\b wynika to z
poło\benia kierownicy.
OSTRZEŻENIE!
Układ stabilizacji toru jazdy (ESC) nie
mo\be powstrzymywać praw fizyki
oddziałujących na pojazd i nie mo\be
zwiększać przyczepności ponad p o-
ziom wynika jący z warunków panują\f
cych na drodze. Układ ESC nie
zapobiega kolizjom ani wypadkom wy-
nika jącym z jazdy z nadmierną pręd\f
kością w zakrętach, jazdy po zbyt śli\f
skiej nawierzchni lub spowodowanych
hydroplaningiem. Nie zapobiega tak\be
wypadkom będącym następstwem
utraty kontroli nad pojazdem z p o-
wodu złej oceny przez kierow cęwa-
runków panujących na drodze. Jedynie
zachowanie bezpieczeństwa, koncen-
tracja i doświadczenie kierowcy mo\be
zapobiec wypadkom. Mo\bliwości p o-
jazdu wyp osa\bonego w układ ESC nie
wolno wykorzystywać w bezmyślny lub
niebezpieczny sposób, nara\bając tym
samym bezpieczeństwo osób znajdują\f
cych się w pojeździe oraz poza nim.
168
Tryby pracy układu ESC
Wszystkie pojazdy wyposa\bone w ESC
mogą wybierać następujące tryby działa-
nia ESC:
Układ ESC włączony
Jest to normalny tryb pracy układu ESC.
Ten tryb jest aktywny po ka\bdymuru-
chomieniu pojazdu. Nale\by z niegoko-
rzysta ć w niemal większości sytuacji na
drodze. Układ ESC powinien być prz e-
łączany w tryb częściowego wyłączenia
tylko w szczególnych, wymienionych
poni\bej okolicznościach.
Tryb częściowy ESC
Ten tryb mo\bna uaktywnić w ka\bdej
chwili za pomocą wyłącznika układu
ESC (umieszczone w dolnym panelu
przełączników pod elementami stero-
wania ogrzewanie m/klimatyzacją). W
trybie częściowego wyłączenia funkcja
TCS układu ESC (z wyjątkiem funkcji
ograniczonego poślizgu opisanej w czę -
ści dotyczącej układu TCS) jest wyłą\f
czona, o czym świadczy lampka s ygnali-
z ująca usterkę/działanie układu ESC. Wszystkie inne funkcje związane ze
sta-
bili zacją pojazdu przez układ ESC d zia-
ła ją normalnie, za wyjątkiem funkcji
ograniczania mocy silnika. Tryb częśc io-
wego wyłączenia jest u\bywany podczas
jazdy w głębokim śniegu albo na piasku
lub \bwirze, kiedy do uzyskania odp o-
wiedniej przyczep ności jest wymagana
większa liczba obrotów kół ni\b doz wo-
lona przez układ ESC.
Układ ESC mo\bna włączyć ponownie w
ka\bdej chwili za pomocą jego wyłącz -
nika. Spowoduje to przywrócenie nor-
malnego trybu działania układu ESC.
OSTRZEŻENIE!W trybie cz ęściowego wyłączenia nie
działa funkcja ograniczania mocy s il-
nika przez układ ESC. Dlatego za-
awansowane funkcje stabilizacji pojazdu
przez układ ESC działa ją w ograniczo-
nym zakresie.INFORMACJA:
Aby poprawić przyczepność kół po-
jazdu podczas jazdy z łańcuchami
przeciwśniegowymi albo podczas ru-
szania w głębokim śniegu, na piasku
lub na żwirze, można uaktywnić tryb
częściowego wyłączenia układu, uży-
wając wyłącznika układu ESC. Po
ustąpieniu warunków, które wymusiły
uaktywnienie trybu częściowego wyłą-
czenia układu ESC, należy go ponow-
nie włączyć poprzez ponowne naciś-
nięcie wyłącznika. Można to zrobić
podczas jazdy.
Przełącznik układu ESC
169
OSTRZEŻENIE!(Dalej)
• Nadmiernie napompowane lub nie-
dopompowane opony negatywnie
wpływa ją na właściwości jezdne p o-
jazdu, a ich nagłe pęknięcie mo\be
być przyczyną utraty kontroli nad
pojazdem.
• Nierówne wartości ciśnienia w op o-
nach mogą utrudnić kierowanie.
Grozi to utratą kontroli nad pojaz -
dem.
• Nierówne wa rtości ciśnienia po obu
stronach mogą powodować ściąga\f
nie pojazdu na jedną ze stron.
• Przed rozpoczęciem jazdy ka\bda
opona powinna być napompowana
do zalecanego ciśnienia określonego
dla zimnej opony.
Oszczędność
Nieprawidłowe ciśnienie napompo wa-
nia mo\be być przyczyną nierównego z u-
\bywania się bie\bników opon. Takie nie-
typowe wzorce z u\bycia skracają okres
eksploatacji opony, co skutkuje koniecz -
nością szybszej wymiany. Zbyt niskie
ciśnienie zwiększa równie\b opór tocz e-
nia, po wodując zwiększone zu\bycie pa-
liwa. Komfort jazdy i stabilność pojazdu
Odpowiednie napompowanie opon
sprzyja komfortowej
jeździe. Nad-
mierne napompowanie jest przyc zyną
wstrząsów i niekomfortowej jazdy.
CIŚNIENIE W OPONACH
Etykieta z informacją o zalecanym ciś\f
nieniu w oponach znajduje się na środ\f
kowym słupku po stronie kierowcy lub
na tylnej krawędzi drzwi kierowcy.
Dla niektórych pojazdów określono
Dodatkowe informacje dotyczące ciś\f
nienia w oponach” dla obcią\beń pojazdu,
które są ni\bsze ni\b warunki maks ymal-
nego obc ią\benia. Warunki dla tych ciś\f
nień zamieszczono w rozdziale Dodat-
kowe informacje dotyc zące ciśnienia w
oponach” w niniejszej instrukcji.
Co najmniej raz w miesiącu nale\by
sprawdzać i korygować ciśnienie na-
pompowania opon, a tak\be kontrolować
opony pod kątem widocznych usz ko-
dz eń. Do sprawdzania ciśnienia w op o-
nach u\bywać dobrej jakości kiesz onko-
wego manometru. Nie określać, czy
opona jest prawidłowo napompowana,
na podstawie wyglądu. Opony radialne mogą wyglądać na prawidłowo nap
om-
powane, podczas gdy c iśnienie jest zbyt
niskie.
PRZESTROGA!
Po kontroli lub skorygowaniu ciśnienia
opony pamiętać, aby ponownie za-
montowa ć nakrętkę zaworu. Zap o-
biega to przedostawaniu s ię wilgoci i
zanieczyszczeń do zaworu, co mogłoby
doprowadzić do jego uszkodzenia.Wartości ciśnienia w oponach określone
na etykiecie dotyczą zawsze ciśnienia w
zimnych oponach. Ciśnienie w zimnej
oponie to ciśnienie w oponie pojazdu,
który nie jechał przez ostanie 3 godziny
lub przejechał mniej ni\b 1,6 km po trzy-
godzinnym przestoju. Ciśnienie napom-
powania zimnej opony nie mo\be przekro-
czy ć maksymalnego ciśnienia opony
wytłoczonego na jej bocznej ściance.Ciśnienie w oponach nale\by sprawdzać
częściej, jeśli są one eksploatowane w
szerokim zakresie temperatury otocz e-
nia, p oniewa\b wartości ciśnienia mogą
wahać się w zale\bności od temperatury
otoczenia.
171
Ciśnienie powietrza w oponie zmienia
się o około 7 kPa na ka\bde 7°C tempe-
ratury powietrza. Nale\by o tym pamię -
ta ć, sprawdzając ciśnienie powietrza w e-
wnątrz gara\bu, zwłaszcza zimą.
Przykład: je\beli temperatura w gara\bu
wynosi 20°C, a temperatura na zewnątrz
wynosi 0°C, to ciśnienie zimnej opony
nale\by zwiększyć o 21 kPa, co odp o-
wiada 7 kPa na ka\bde 7°C przy tej te m-
peraturze z ewnętrznej.
Ciśnienie w oponach mo\be w trakcie
jazdy wzrastać od 13 do 40 kPa. NIE
NALEŻY zmniejszać ciśnienia w op o-
nach o tę przyrastającą wartość, p onie-
wa\b wtedy ciśnienie byłoby zbyt niskie.
Ciśnienie w oponach do jazdy z
wysokimi prędkościamiProducent pojazdu zaleca, aby jeździć
z bezpieczną prędkością i przestrzegać
ograniczeń prędkości. W sytuacji, gdy
ograniczenie prędkości i warunki poz wa-
la ją na jazdę z wysoką prędkością, odp o-
wiednie napompowanie opon jest bardzo
wa\bne. Do jazdy z wysokimi prędkoś\f
ciami mo\be być wymagane większe ciś\f
nienie powietrza w oponach i mniejsze
obcią\benie pojazdu. Informacje na temat zalecanych, bezpiecznych prędkości,
ob-
c ią\beń i ciśnień napompowania zimnych
opon mo\bna uzyskać od producenta lub
autoryzowanego dealera opon.
OSTRZEŻENIE!Jazda z wysoką prędkością przy maks y-
malnym obc ią\beniu jest niebezpieczna.
Dodatkowe obcią\benie opon mo\be do-
prowad zić do ich rozerwania. Mo\be to
skutkować powa\bnym wypadkiem. Nie
jeździć maksymalnie obcią\bonym pojaz -
dem ze stałymi prędkościami prz ekra-
cza jącymi 120 km/h.OPONY RADIALNEOSTRZEŻENIE!
Stosowanie w pojeździe opon rad ial-
nych w p ołączeniu z oponami innego
typu mo\be spowodować, \be pojazd bę -
dzie trudno prowad zić. Niestabilność
mo\be doprowadzić do wypadku. Za-
wsze nale\by korzystać z kompletu
czterech opon radialnych. Nigdy nie
stosować ich z oponami innego typu.
Przecięcia i przebicia opon radialnychmo\bna naprawiać wyłącznie na obszarze
bie\bnika, poniewa\b ścianki boczne są zbyt elastyczne. W kwestii napraw opon
ra-
dialnych nale\by konsultować się z autory-
zowanym dealerem opon.
OBRACANIE KÓŁ W
MIEJSCU
W przypadku ugrz ęźnięcia w błocie,
piasku, śniegu lub na lodzie nie obracać
kołami w miejscu z prędkością wy\bszą
ni\b 48 km/h lub dłu\bej ni\b 30 sekund
jednostajnie bez zatrzymywania.Dalsze informacje zawiera punkt U wal-
nianie ugrz ęźniętego pojazdu” w rozdziale
Postępowanie w sytuacjach awaryjnych”.OSTRZEŻENIE!
Ślizganie się kół w miejscu mo\be być
niebezpieczne. Siły powstające w wy-
niku nadmiernej prędkości obrotowej
kół mogą zniszczyć lub uszkodzić
opony. Opona mo\be eksplodować i
spowodować obra\benia ciała. Jeśli p o-
jazd ug rzązł, nie nale\by zwiększać
prędkość kół obracających się w miej-
scu po wy\bej 48 km/h lub przez okres
dłu\bszy ni\b 30 sekund bez zatrzyma-
nia. Nie wolno ró wnie\b dopuścićni-
kogo w p obli\be ślizgającego się koła,
niezale\bnie od prędkości.
172
WSKAŹNIKI ZUŻYCIA
OPONY
Wskaźniki zu\bycia opony znajdują się w
oponach zamontowanych fabrycznie,
aby mo\bna było łatwo określić, kiedy
opony nale\by wymienić.
Wskaźniki te są umieszczane na dnie
szczelin w bie\bniku. Będą się uwidacz-
nia ć jako paski, gdy wysokość bie\bnika
spadnie do 2 mm. Gdy bie\bnik jest starty
a\b do wskaźników zu\bycia (TWI),
oponę nale\by wymienić na nową. CZAS EKSPLOATACJI
OPONY
Czas eksploatacji opony zale\by od z
mie-
nia jących się czynników, włączając w to
m.in.:
• Styl jazdy
• Ciśnienie w oponach
• Przejechany dystans
OSTRZEŻENIE!
Opony, w tym oponę koła zapas o-
wego, nale\by wymieniać na nowe po
upływie sześciu lat, niezale\bnie od
stanu bie\bnika. Niezastosowanie się do
tej zasady mo\be skutkować nagłym ro-
zerwaniem opony. To z kolei mo\be
doprowadzić do utraty kontroli nad
pojazdem i wypadku, który mo\be być
przyczyną powa\bnych obra\beń lub
śmierci.
Opony zdjęte z obręczy nale\by prz echo-
wywa ć w chłodnym, suchym miejscu, do
którego dociera jak najmniej światła.
Chronić opony przed kontaktem z ole-
jem, smarem i b enzyną. WYMIANA OPON
Opony zamontowane w nowym pojeź\f
dzie mają odpowiednio zrównowa\bone
parametry. Nale\by regularnie
kontrolo-
wa ć ich zu\bycie oraz ciśnienie nap om-
powania zimnych opon. Gdy wymagana
jest wymiana opon na nowe (patrz punkt
W skaźniki zu\bycia opony”), producent
zaleca zakupienie opon o takim samym
rozmiarze, jakości i parametrach u\byt\f
kowych jakie miały opony zastosowane
fabrycznie. Oznaczenie rozmiaru opon
znajduje się na etykiecie z danymi doty-
c zącymi opon i ładowności. Indeks noś\f
ności i prędkości dla opon posiadanego
pojazdu mo\bna znaleźć w Karcie
pojazdu/dowodzie rejestracyjnym.
Zaleca się wymianę przednich i tylnych
opon parami. Wymiana tylko jednej
opony mo\be powa\bnie zmniejszyć przy-
czep ność pojazdu. W przypadku wy-
miany koła nale\by sprawdzić, czy spec y-
fikacja opony odpowiada specyfikacji
oryginalnych kół pojazdu.
W razie jakichkolwiek pytań dotyczą\f
cych parametrów opon lub ich mo\bli\f
wości u\bytkowych zaleca się kontakt z
1 — Zu\byta opona
2 — Nowa opona
173
producentem lub autoryzowanymdea-
lerem opon, które były zamontowane
fabrycznie. Zało\benie opon o innych,
niezgodnych parametrach mo\be nega-
tywnie w płynąć na bezpieczeństwo, ste-
ro wność i właściwości jezdne pojazdu.OSTRZEŻENIE!
• Nie korzystać z opon i obręczy kół o
rozmiarach lub parametrach innych
ni\b określone dla danego pojazdu.
Niektóre kombinacje niezatwier -
dzonych opon i ob ręczy kół mogą
zmienić wymiary i charakterystykę
zawieszenia, co zmieni sterowność,
właściwości jezdne i sprawność ha-
mowania. To mo\be doprowadzić do
nieprzewidywalnych reakcji pojazdu
na drodze i naprę\beń podzespołów
układu kierowniczego i zawieszenia.
To z kolei mo\be doprowadzić do
utraty kontroli nad pojazdem i wy-
padku, który mo\be być przyczyną
powa\bnych obra\beń lub śmierci.
U\bywać wyłącznie opon i obręczy kół
o rozmiarach i indeksach nośności
dopuszczalnych dla danego pojazdu.
(Dalej)
OSTRZEŻENIE!(Dalej)
• Nigdy nie u\bywać opon o indeksie
nośności lub prędkości ni\bszej od
parametrów opon zamontowanych
fabrycznie w pojeździe. U\bywanie
opony o ni\bszym indeksie nośności
mo\be skutkować jej przecią\beniem i
rozerwaniem. To z kolei mo\be do-
prowad zić do utraty kontroli nad
pojazdem lub wypadku.
• Zało\benie opon o niedostatecznym
indeksie prędkości mo\be dopro wa-
d zić do nagłego rozerwania opony
i utraty kontroli nad pojazdem.PRZESTROGA!
Zamiana opon zamontowanych fa-
brycznie na opony o innym rozmiarze
mo\be spowodować, \be wskazania
prędkościomierza i licznika przebiegu
będą nieprawidłowe. ŁAŃCUCHY
PRZECIWŚNIEŻNE
W przypadku opon 215/55 R18 95H
na obręczach 18x7, 40 mm zaleca się
stosowanie łańcuchów Security Chain
Company (SCC) Super Z6 low profile
(P/N SZ
-139) lub równo wa\bnych.
PRZESTROGA!
Aby nie dopuścić do uszkodzenia p o-
jazdu lub opon, przestrzega ć następu\f
jących zaleceń:
• Poniewa\b musi być zachowywany określony prześwit między zało\bo\f
nymi łańcuchami a podzespołami
zawieszenia, bardzo wa\bne jest, aby
stosować wyłącznie łańcuchy w do-
brym stanie. Pęknięty łańcuch mo\be
spowodować powa\bne uszkodzenia.
Jeśli pojawi się hałas, który mógłby
wskazywać na pęknięcie łańcucha,
niezwłocznie zatrzymać samochód.
Przed dalszą jazdą nale\by usunąć
fragmenty uszkodzonego łańcucha.
• Nie przekraczać prędkości 70 km/h.
(Dalej)
174