2015 TOYOTA AURIS TOURING SPORTS Instrukcja obsługi (in Polish)

ó Wersje z przek∏adnià bezstopniowà
Z dêwignià skrzyni biegów w po∏o˝eniu D nacisnàç peda∏ hamulca
zasadniczego.
Wersje z uk∏adem wstrzymywania pracy silnika „Stop & Star t”: Przy w∏à-
czonym uk∏adzie wstrzymywania pracy silnika „Stop & Star t” naciÊni´cie
peda∏u hamulca zasadniczego spowoduje wy∏àczenie silnika.
W razie potrzeby uruchomiç hamulec postojowy.
W przypadku zatrzymania samochodu na d∏u˝szy czas przestawiç dêwigni´
skrzyni biegów w po∏o˝enie P lub neutralne N. (
S. 213)
ó Wersje z mechanicznà skrzynià biegów
Wciskajàc ca∏kowicie peda∏ sprz´g∏a, nacisnàç peda∏ hamulca za-
sadniczego.
W razie potrzeby uruchomiç hamulec postojowy.
W przypadku zatrzymania samochodu na d∏u˝szy czas przestawiç dêwi-
gni´ skrzyni biegów w po∏o˝enie neutralne N. (
S. 218)
Wersje z uk∏adem wstrzymywania pracy silnika „Stop & Star t”: Przy w∏à-
czonym uk∏adzie wstrzymywania pracy silnika „Stop & Star t” przestawie-
nie dêwigni skrzyni biegów w po∏o˝enie neutralne N i zwolnienie peda∏u
sprz´g∏a spowoduje wy∏àczenie silnika. (
S. 218)
ó Wersje z przek∏adnià bezstopniowà
Z dêwignià skrzyni biegów w po∏o˝eniu D nacisnàç peda∏ hamulca
zasadniczego.
Uruchomiç hamulec postojowy. (
S. 222)
Przestawiç dêwigni´ skrzyni biegów w po∏o˝enie P. (
S. 213)
Podczas parkowania na pochy∏oÊci, je˝eli zachodzi taka koniecznoÊç,
dodatkowo nale˝y zablokowaç ko∏a samochodu.
Wersje z mechanicznym kluczykiem: Wy∏àcznik zap∏onu prze∏àczyç
w pozycj´ „LOCK”, aby wy∏àczyç silnik.
Wersje z elektronicznym kluczykiem: Przyciskiem rozruchu wy-
braç stan wy∏àczony, aby wy∏àczyç silnik.
Po upewnieniu si´, ˝e kluczyk zosta∏ zabrany, zamknàç samochód.
ó Wersje z mechanicznà skrzynià biegów
Wciskajàc ca∏kowicie peda∏ sprz´g∏a, nacisnàç peda∏ hamulca za-
sadniczego.
Uruchomiç hamulec postojowy. (
S. 222)
Przestawiç dêwigni´ skrzyni biegów w po∏o˝enie neutralne N.
(
S. 218)
Podczas parkowania na pochy∏oÊci nale˝y przestawiç dêwigni´ skrzyni
biegów w po∏o˝enie biegu 1. lub wstecznego R.
3
2
1
5
4
3
2
1
2
1
2
1
4-1. Przed rozpocz´ciem jazdy177
4
Jazda
Parkowanie
Zatrzymywanie
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 177 (Black plate)

Wersje z mechanicznym kluczykiem: Wy∏àcznik zap∏onu prze∏àczyç
w pozycj´ „LOCK”, aby wy∏àczyç silnik.
Wersje z elektronicznym kluczykiem: Przyciskiem rozruchu wybraç
stan wy∏àczony, aby wy∏àczyç silnik.
Po upewnieniu si´, ˝e kluczyk zosta∏ zabrany, zamknàç samochód.
ó Wersje z przek∏adnià bezstopniowà
Upewniajàc si´, ˝e uruchomiony jest hamulec postojowy, przestawiç
dêwigni´ skrzyni biegów w po∏o˝enie D.
Powoli nacisnàç peda∏ przyspieszenia.
Zwolniç hamulec postojowy.
ó Wersje z mechanicznà skrzynià biegów
Przy uruchomionym z pe∏nà si∏à hamulcu postojowym i ca∏kowicie
wciÊni´tym pedale sprz´g∏a przestawiç dêwigni´ skrzyni biegów
w po∏o˝enie biegu 1.
Lekko naciskajàc peda∏ przyspieszenia, stopniowo zwalniaç peda∏
sprz´g∏a.
Zwolniç hamulec postojowy.
Podczas ruszania na pochy∏oÊci
Aktywna jest funkcja wspomagania ruszania na pochy∏oÊci. (
S. 312)
Prowadzenie samochodu w deszczu
Podczas deszczu nale˝y jechaç ostro˝nie ze wzgl´du na ograniczonà wi-
docznoÊç, parowanie szyb i Êliskà nawierzchni´.
Na poczàtku deszczu nale˝y jechaç ostro˝nie, poniewa˝ w tych warunkach
jezdnia jest szczególnie Êliska.
Podczas jazdy w deszczu nale˝y ograniczyç pr´dkoÊç ze wzgl´du na po-
wstajàcà warstw´ wody pomi´dzy oponami a jezdnià (tzw. kliny wodne),
która to mo˝e spowodowaç utrat´ kierowalnoÊci pojazdu oraz uniemo˝liwiç
prawid∏owe jego wyhamowanie.
Pr´dkoÊç obrotowa silnika podczas jazdy (wersje z przek∏adnià bezstop-
niowà)
W nast´pujàcych okolicznoÊciach pr´dkoÊç obrotowa silnika mo˝e si´ zwi´k-
szyç podczas jazdy. Wynika to z automatycznego przestawienia skrzyni biegów
w gór´ lub w dó∏, w zale˝noÊci od warunków jazdy. Nie oznacza to nag∏ego przy-
spieszenia.
Kiedy samochód jedzie pod gór´ lub w dó∏.
Kiedy peda∏ przyspieszenia zostanie zwolniony.
Kiedy peda∏ hamulca zasadniczego zostanie wciÊni´ty przy w∏àczonym trybie
jazdy dynamicznej „SPORT”.
3
2
1
3
2
1
5
4
1784-1. Przed rozpocz´ciem jazdy
Ruszanie na pochy∏oÊci
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 178 (Black plate)

Docieranie samochodu
Przestrzeganie poni˝szych zaleceƒ pozwoli wyd∏u˝yç trwa∏oÊç samochodu:
Przez pierwsze 300 km:
Unikaç gwa∏townego hamowania.
Przez pierwsze 800 km:
Nie holowaç przyczepy.
Przez pierwsze 1000 km:
• Nie jeêdziç z bardzo du˝ymi pr´dkoÊciami.
• Unikaç gwa∏townego przyspieszania.
• Nie jeêdziç zbyt d∏ugo na niskich biegach.
• Nie utrzymywaç zbyt d∏ugo sta∏ej pr´dkoÊci jazdy.
Planujàc wyjazd samochodem za granic´
Nale˝y zastosowaç si´ do lokalnych przepisów okreÊlajàcych zasady dopusz-
czania pojazdów do ruchu oraz upewniç si´, czy w danym kraju dost´pne jest
odpowiednie paliwo. (
S. 594)
Czas pracy na biegu ja∏owym przed wy∏àczeniem silnika
W celu unikni´cia uszkodzenia turbospr´˝arki, po jeêdzie pod gór´ lub po d∏ugiej
jeêdzie z du˝à pr´dkoÊcià, nale˝y pozostawiç na pewien czas silnik pracujàcy na
biegu ja∏owym.
óWersje z silnikiem 8NR-FTS
óWersje z silnikami 1ND-TV i 1WW
4-1. Przed rozpocz´ciem jazdy179
4
Jazda
Styl jazdyCzas pracy na biegu
ja∏owym
Poruszanie si´ w ruchu miejskim Nie wymagane
Jazda po stromych wzniesieniach, jazda ze sta∏à
pr´dkoÊcià 100 km/h lub wy˝szà (jazda wyÊcigo-
wa itp.) lub holowanie przyczepyOko∏o 2 minut Ze sta∏à pr´dkoÊcià oko∏o
100 km/h Jazda z du˝à pr´d-
koÊciàOko∏o 1 minuty
Styl jazdyCzas pracy na biegu
ja∏owym
Poruszanie si´ w ruchu miejskimNie wymagane
Jazda po stromych wzniesieniach lub jazda ze
sta∏à pr´dkoÊcià 100 km/h lub wy˝szà (jazda wy-
Êcigowa itp.)Oko∏o 2 minut Ze sta∏à pr´dkoÊcià oko∏o
80 km/h
Jazda z du˝à
pr´dkoÊciàOko∏o 20 sekund
Ze sta∏à pr´dkoÊcià oko∏o
100 km/hOko∏o 1 minuty
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 179 (Black plate)

1804-1. Przed rozpocz´ciem jazdy
Nale˝y przestrzegaç podanych ni˝ej Êrodków ostro˝noÊci.
Nieprzestrzeganie ich mo˝e doprowadziç do Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ
cia∏a.
Podczas uruchamiania silnika (wersje z przek∏adnià bezstopniowà)
Nale˝y zawsze trzymaç stop´ na pedale hamulca zasadniczego, gdy samo-
chód nie jedzie, ale silnik pracuje. Zapobiegnie to powolnemu przemieszczaniu
si´ samochodu.
Podczas jazdy
Nie nale˝y rozpoczynaç jazdy bez uprzedniego zapoznania si´ z po∏o-
˝eniem peda∏ów hamulca zasadniczego i przyspieszenia, aby nie dosz∏o
do naciÊni´cia niew∏aÊciwego peda∏u.
• Przypadkowe naciÊni´cie peda∏u przyspieszenia zamiast peda∏u ha-
mulca zasadniczego spowoduje nag∏y wzrost pr´dkoÊci jazdy, gro˝àc
spowodowaniem wypadku.
• Podczas manewru cofania, w wyniku zmiany pozycji cia∏a, mogà wy-
stàpiç trudnoÊci z w∏aÊciwym naciskaniem peda∏ów. Nale˝y uwa˝aç,
aby prawid∏owo naciskaç odpowiednie peda∏y.
• Nawet podczas przestawiania samochodu lub jazdy na krótkim odcinku
nale˝y przyjmowaç w∏aÊciwà pozycj´ za kierownicà, aby móc prawid∏o-
wo operowaç peda∏em hamulca zasadniczego i peda∏em przyspieszenia.
• Peda∏ hamulca zasadniczego nale˝y naciskaç prawà nogà. Naciskanie
peda∏u hamulca zasadniczego lewà nogà mo˝e spowodowaç opóênienie
reakcji w sytuacji awaryjnej i doprowadziç do wypadku.
Nie przeje˝d˝aç ani nie zatrzymywaç si´ w pobli˝u materia∏ów ∏atwopal-
nych. Uk∏ad wydechowy oraz gazy wylotowe mogà osiàgaç wysokie tem-
peratury. Wysoka temperatura w po∏àczeniu ze znajdujàcymi si´ w pobli˝u
materia∏ami ∏atwopalnymi mo˝e doprowadziç do ich zapalenia si´.
Nie nale˝y wy∏àczaç silnika podczas jazdy. Wy∏àczenie silnika nie spo-
woduje utraty mo˝liwoÊci kierowania czy hamowania, ale przestanie
dzia∏aç wspomaganie w uk∏adzie kierowniczym i w uk∏adzie hamulco-
wym. NaciÊni´cie peda∏u hamulca zasadniczego, a tak˝e obracanie kie-
rownicà wymagaç b´dà wi´kszej si∏y ni˝ zwykle, dlatego te˝ nale˝y
zwolniç i zatrzymaç samochód w miar´ szybko i bezpiecznie.
W nag∏ych wypadkach, gdy zatrzymanie samochodu w normalny spo-
sób nie jest mo˝liwe:
S. 511
Podczas jazdy w dó∏ wzniesienia nale˝y wykorzystywaç hamowanie sil-
nikiem (zredukowaç bieg) do utrzymywania bezpiecznej pr´dkoÊci jazdy.
Nadmierne wykorzystywanie hamulców mo˝e doprowadziç do ich prze-
grzania i utraty skutecznoÊci. (
S. 213, 218)
Nie wolno podczas jazdy regulowaç ustawienia kierownicy, fotela, zewn´trz-
nych lusterek wstecznych i lusterka wewn´trznego.
Grozi to utratà panowania nad samochodem.
Podczas jazdy nie wolno dopuszczaç, aby r´ce, g∏owy lub jakiekolwiek
inne cz´Êci cia∏a pasa˝erów by∏y wystawione na zewnàtrz samochodu.
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 180 (Black plate)

4-1. Przed rozpocz´ciem jazdy181
4
Jazda
Nale˝y przestrzegaç podanych ni˝ej Êrodków ostro˝noÊci.
Nieprzestrzeganie ich mo˝e doprowadziç do Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ
cia∏a.
Podczas jazdy na Êliskiej nawierzchni
Gwa∏towne hamowanie, przyspieszanie i skr´canie mo˝e doprowadziç do
poÊlizgu kó∏ oraz utraty kontroli nad pojazdem i w rezultacie do wypadku.
Nag∏e przyspieszanie, hamowanie silnikiem powodujàce redukcj´ prze-
∏o˝enia lub zmiana pr´dkoÊci obrotowej silnika mogà doprowadziç do
poÊlizgu kó∏.
Po przejechaniu przez ka∏u˝´ nale˝y lekko wcisnàç peda∏ hamulca za-
sadniczego w celu upewnienia si´, ˝e uk∏ad hamulcowy funkcjonuje po-
prawnie. Mokre klocki hamulcowe mogà dzia∏aç nieprawid∏owo. Je˝eli
klocki hamulcowe sà mokre i dzia∏ajà nieprawid∏owo tylko po jednej stro-
nie samochodu, mo˝e to negatywnie wp∏ynàç na kierowanie pojazdem.
Podczas przestawiania dêwigni skrzyni biegów
Wersje z przek∏adnià bezstopniowà: Nie nale˝y dopuÊciç, aby samochód
przemieszcza∏ si´ do ty∏u, gdy dêwignia skrzyni biegów znajduje si´
w po∏o˝eniu jazdy do przodu, lub do przodu, gdy dêwignia znajduje si´
w po∏o˝eniu biegu wstecznego R.
Grozi to zgaÊni´ciem silnika bàdê nieprawid∏owym zadzia∏aniem hamul-
ców lub uk∏adu kierowniczego, w wyniku czego mo˝e dojÊç do wypadku
lub uszkodzenia samochodu.
Wersje z przek∏adnià bezstopniowà: W ˝adnym wypadku nie wolno prze-
stawiaç dêwigni skrzyni biegów w po∏o˝enie P podczas jazdy.
Mo˝e to spowodowaç powa˝ne uszkodzenie uk∏adu nap´dowego i utrat´
panowania nad pojazdem.
W ˝adnym wypadku nie wolno przestawiaç dêwigni skrzyni biegów w po-
∏o˝enie biegu wstecznego R podczas jazdy do przodu.
Mo˝e to spowodowaç powa˝ne uszkodzenie uk∏adu nap´dowego i utrat´
panowania nad pojazdem.
W ˝adnym wypadku nie wolno przestawiaç dêwigni skrzyni biegów w po∏o-
˝enie jazdy do przodu podczas jazdy samochodu do ty∏u.
Mo˝e to spowodowaç powa˝ne uszkodzenie uk∏adu nap´dowego i utrat´
panowania nad pojazdem.
Przestawienie dêwigni skrzyni biegów w po∏o˝enie neutralne N podczas
jazdy spowoduje od∏àczenie momentu nap´dowego przekazywanego
z silnika do skrzyni biegów. Hamowanie silnikiem nie jest mo˝liwe, gdy
dêwignia skrzyni biegów znajduje si´ w po∏o˝eniu neutralnym N.
Wersje z przek∏adnià bezstopniowà: Nie nale˝y zmieniaç po∏o˝enia
dêwigni skrzyni biegów przy wciÊni´tym pedale przyspieszenia. Wybra-
nie po∏o˝enia innego ni˝ P lub neutralnego N mo˝e spowodowaç nag∏e
przyspieszenie pojazdu i doprowadziç do wypadku, w wyniku którego
mo˝e dojÊç do Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ cia∏a.
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 181 (Black plate)

1824-1. Przed rozpocz´ciem jazdy
Nale˝y przestrzegaç podanych ni˝ej Êrodków ostro˝noÊci.
Nieprzestrzeganie ich mo˝e doprowadziç do Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ
cia∏a.
W razie us∏yszenia charakterystycznego odg∏osu sygnalizatorów gra-
nicznego zu˝ycia klocków hamulcowych
Jak najszybciej zleciç autoryzowanej stacji obs∏ugi Toyoty lub innemu spe-
cjalistycznemu warsztatowi sprawdzenie i wymian´ klocków hamulcowych.
Zaniechanie tego grozi uszkodzeniem tarcz hamulcowych.
Przekroczenie granicznego zu˝ycia klocków lub tarcz hamulcowych stwarza
powa˝ne zagro˝enie.
Po zatrzymaniu samochodu
Nie zwi´kszaç pr´dkoÊci obrotowej silnika.
Je˝eli dêwignia skrzyni biegów znajduje si´ w po∏o˝eniu innym ni˝ P
(wersje z przek∏adnià bezstopniowà) lub neutralne N, samochód mo˝e
niespodziewanie ruszyç, co grozi spowodowaniem wypadku.
Wersje z przek∏adnià bezstopniowà: Gdy samochód nie jedzie, ale silnik
pracuje, nale˝y zawsze naciskaç na peda∏ hamulca zasadniczego,
a w razie koniecznoÊci uruchomiç hamulec postojowy. Zapobiegnie to
spowodowaniu wypadku na skutek przemieszczenia si´ samochodu.
Po zatrzymaniu samochodu na pochy∏oÊci, w celu unikni´cia jego prze-
mieszczania si´, nale˝y zawsze wcisnàç peda∏ hamulca zasadniczego
i je˝eli jest to konieczne, uruchomiç hamulec postojowy.
Unikaç zwi´kszania pr´dkoÊci obrotowej silnika.
Wysoka pr´dkoÊç obrotowa silnika, gdy samochód nie porusza si´, mo˝e
doprowadziç do silnego rozgrzania uk∏adu wydechowego, co w pobli˝u
palnych materia∏ów stwarza ryzyko po˝aru.
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 182 (Black plate)

4-1. Przed rozpocz´ciem jazdy183
4
Jazda
Nale˝y przestrzegaç podanych ni˝ej Êrodków ostro˝noÊci.
Nieprzestrzeganie ich mo˝e doprowadziç do Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ
cia∏a.
Po zaparkowaniu samochodu
Nie nale˝y pozostawiaç okularów, zapalniczek, pojemników aerozolo-
wych ani puszek z napojami we wn´trzu samochodu pozostawionego
w upalny dzieƒ, w miejscu silnie nas∏onecznionym.
Nieprzestrzeganie tego zalecenia grozi nast´pujàcymi konsekwencjami:
• Mo˝e dojÊç do wycieku gazu z zapalniczki lub pojemnika aerozolowego,
gro˝àc po˝arem.
• Na skutek wysokiej temperatury we wn´trzu samochodu mo˝e dojÊç
do deformacji lub p´kni´cia wykonanych z tworzywa soczewek i oprawek
okularów.
• Puszki z napojami mogà p´knàç, powodujàc rozpryÊni´cie si´ p∏ynu
we wn´trzu samochodu, co dodatkowo grozi spowodowaniem zwarç
w instalacji elektrycznej.
Nie nale˝y pozostawiaç zapalniczek w samochodzie. Je˝eli zapalniczka
znajduje si´ w schowku lub na pod∏odze, mo˝e zostaç przypadkowo uru-
chomiona podczas wk∏adania baga˝u lub regulacji ustawienia fotela, po-
wodujàc po˝ar.
Do szyb samochodu nie nale˝y mocowaç elementów samoprzylepnych,
a na desce rozdzielczej nie nale˝y umieszczaç pojemników w rodzaju
odÊwie˝aczy powietrza. Przedmioty takie mogà zadzia∏aç jak soczewki
i spowodowaç po˝ar w samochodzie.
Nie pozostawiaç otwar tych drzwi lub szyb, je˝eli zakrzywiona szyba po-
kryta jest metalizowanà folià, w szczególnoÊci srebrzystà. Odbijanie
i skupianie przez szyb´ promieni s∏onecznych mo˝e spowodowaç po˝ar
w samochodzie.
Wersje z przek∏adnià bezstopniowà: Po zaparkowaniu nale˝y zawsze
uruchomiç hamulec postojowy, przestawiç dêwigni´ skrzyni biegów
w po∏o˝enie P, wy∏àczyç silnik i zamknàç samochód.
Nie pozostawiaç bez nadzoru samochodu z pracujàcym silnikiem.
Gdy silnik pracuje, a tak˝e bezpoÊrednio po jego wy∏àczeniu, nie nale˝y
dotykaç elementów uk∏adu wydechowego.
Grozi to oparzeniem.
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 183 (Black plate)

1844-1. Przed rozpocz´ciem jazdy
Nale˝y przestrzegaç podanych ni˝ej Êrodków ostro˝noÊci.
Nieprzestrzeganie ich mo˝e doprowadziç do Êmierci lub powa˝nych obra˝eƒ
cia∏a.
Drzemka w samochodzie
Silnik powinien byç zawsze wy∏àczony. W przeciwnym wypadku przypadko-
we poruszenie dêwigni skrzyni biegów lub naciÊni´cie peda∏u przyspiesze-
nia, mo˝e doprowadziç do wypadku lub mo˝e dojÊç do po˝aru na skutek
przegrzania silnika. Ponadto w przypadku postoju, w miejscu s∏abo wenty-
lowanym, do wn´trza samochodu mogà przedostawaç si´ gazy spalinowe
i w rezultacie mo˝e dojÊç do Êmierci lub powa˝nego zagro˝enia dla zdrowia.
Hamowanie
Gdy hamulce sà mokre, zachowywaç zwi´kszonà ostro˝noÊç podczas
jazdy.
Mokre hamulce powodujà wyd∏u˝enie drogi hamowania oraz mogà wystà-
piç ró˝nice si∏y hamowania kó∏ po obu stronach pojazdu. Równie˝ hamulec
postojowy mo˝e nie doÊç skutecznie unieruchomiç samochód.
W razie utraty wspomagania w uk∏adzie hamulcowym nie nale˝y jechaç
zbyt blisko za poprzedzajàcym pojazdem oraz nale˝y unikaç wymagajà-
cych u˝ywania hamulców zjazdów w dó∏ wzniesienia i ostrych skr´tów.
W tym stanie hamowanie jest mo˝liwe, lecz wymaga znacznie silniejsze-
go ni˝ zwykle nacisku na peda∏. Ponadto droga hamowania mo˝e byç
d∏u˝sza.
Nale˝y niezw∏ocznie naprawiç uk∏ad hamulcowy.
W razie zgaÊni´cia silnika podczas jazdy nie nale˝y naciskaç peda∏u ha-
mulca zasadniczego w sposób pulsacyjny.
Ka˝de naciÊni´cie peda∏u powoduje stopniowe wyczerpywanie rezerwy
wspomagania w uk∏adzie hamulcowym.
Uk∏ad hamulcowy ma 2 niezale˝ne obwody hydrauliczne. W przypadku
awarii jednego obwodu, drugi obwód b´dzie nadal dzia∏aç. NaciÊni´cie
peda∏u hamulca zasadniczego wymagaç wtedy b´dzie wi´kszej si∏y ni˝
zwykle, a tak˝e wyd∏u˝y si´ droga hamowania.
Nale˝y niezw∏ocznie naprawiç uk∏ad hamulcowy.
Podczas jazdy (wersje z przek∏adnià bezstopniowà)
Nie nale˝y podczas jazdy jednoczeÊnie naciskaç peda∏u przyspieszenia
i peda∏u hamulca zasadniczego, poniewa˝ w takiej sytuacji moc silnika
mo˝e byç znacznie ograniczona.
Nie nale˝y u˝ywaç peda∏u przyspieszenia do utrzymywania samochodu
nieruchomo na pochy∏oÊci ani naciskaç go wraz z peda∏em hamulca za-
sadniczego.
16 IO AURIS TS OM12J31E 28/5/15 12:27 Page 184 (Black plate)